Mới nhất Tin nóng Media Magazine Infographic Tin ảnh

Bất cập từ chủ trương xóa bỏ hệ thống trường Dân tộc nội trú THPT

16:45, 10/11/2017

Thực hiện Quyết định số 49 và Thông tư 06 của Bộ GD, và nay là Thông tư số 01, từ năm 2013 tỉnh Nghệ An bắt đầu thực hiện việc xóa bỏ loại hình thức trường dân tộc nội trú Trung học phổ thông (DTNT THPT) ở các huyện miền núi. Với việc xóa bỏ hệ thống trường DTNT THPT của Bộ GD, trên thực tế, hàng nghìn học sinh ở các huyện miền núi ở Nghệ An đang gặp rất nhiều khó khăn và thiệt thòi. Đáng báo động, từ việc xóa bỏ loại hình trường này đã dẫn tới tình trạng học sinh bỏ học gia tăng, lãng phí cơ sở vật chất đã được đầu tư.

Nhìn cảnh mua bán hỗn loạn diễn ra ngay trước cổng trường, không ai nghĩ đây là một đợt cấp phát gạo hỗ trợ cho các em học sinh miền núi. Chỉ sau ít phút, khi được nhà trường cấp phát, số gạo hỗ trợ ăn trong cả 5 tháng trời đã được các em học sinh trường trung học phổ thông (THPT) Tương Dương 1 đem đi bán... Người mua, kẻ bán...không khác gì một cái chợ nông sản.. Chỉ khác ở đây người bán lại là các em học sinh.

Chỉ sau ít phút được cấp gạo, số gạo hỗ trợ đã được học sinh bán lại cho tư thương
Chỉ sau ít phút được cấp phát, số gạo hỗ trợ đã được học sinh bán ngay lại cho tư thương

Lý do mà em phải bán số gạo được cấp hàng tháng vì số gạo được nhận quá nhiều, cho nên không để được lâu, em phải bán bớt đi để lấy tiền mua thức ăn và trả tiền điện, tiền chi phí hàng tháng và cả tiền trọ”- em Thảo Nguyên - Học sinh lớp 10E trường THPT Tương Dương 1 phân bua.

Cấp gạo hỗ trợ nhưng học sinh sử dụng không đúng mục đích mà đem bán lại cho tư thương... Tình trạng này đã diễn ra suốt 4 năm nay. Nếu như trước đây, khi đang còn trường nội trú, các chế độ hỗ trợ học tập như gạo, tiền.. được nhà trường quản lý chặt chẽ, thì nay theo quy định  của Nghị định 116, cấp phát trực tiếp cho học sinh. Thế nhưng, phần lớn các em sử dụng không đúng mục đích. Hơn nữa, việc cấp phát gạo hỗ trợ 1 năm 2 kỳ như hiện nay, trên thực tế không hợp lý.

Theo các em, mỗi lần được cấp 50kg gạo, không bảo quản được nên đem bán lấy tiền chi phí cho việc ở trọ
Các em cho biết, mỗi lần được cấp 50kg gạo, không bảo quản được, ăn không hết, đem bán lấy tiền chi phí cho việc ở trọ

Theo lý giải của thầy giáo Lương Văn Nghệ - Hiệu trưởng trường THPT Tương Dương 1 thì nguyên nhân dẫn tới tình trạng học sinh bán gạo hỗ trợ đó là bởi 1 năm cấp 2 kỳ thì cấp 50kg gạo, thì các em về khó khăn trong việc bảo quản. Bởi vì nhận một lúc nhiều như thế không thể ăn hết luôn được cho nên các em có thể bán đi hôm sau lại mua gạo. Vì thế, nên việc phát gạo nên cấp 15kg/ mỗi tháng như thế tiện lợi hơn cho các em trong việc bảo quản cũng như sử dụng.

Theo chân các thầy giáo trườngTHPT Tương Dương 2, chúng tôi tìm đến khu vực ở trọ của các em học sinh trong trường...Để giảm bớt chi phí, 6 em phải thuê ở chung một căn phòng.

"Ở đây thì rất vất vả và khó khăn. Ở trường thì không có phòng nội trú, nên chúng em phải đi trọ, sinh hoạt thì thiếu thốn và vất vả" - Em Vi Thị Hồng Hà - Học sinh trường THPT Tương Dương 2 chia sẻ.

Những khu nhà trọ nhếch nhác, tuềnh toành... đây chính là nơi ăn ở, học tập của các em trong suốt 3 năm học cấp 3
Những khu nhà trọ nhếch nhác, tuềnh toành... đây chính là nơi ăn ở, học tập của các em trong suốt 3 năm học cấp 3

Hầu hết các em học sinh phải thuê ở trọ, nhà đều ở vùng sâu vùng xa của huyện Tương Dương. Trong đó, em ở nơi cách xa trường trên 100km như xã Mai Sơn, Nhôn Mai... Phần đông là con nhà nghèo, ra thị trấn theo học, các em phải tự xoay xở trong số tiền 480 nghìn đồng và 15 kg gạo mỗi tháng, theo Nghị định 116 của Chính phủ, hỗ trợ học sinh và trường phổ thông ở xã, bản đặc biệt khó khăn. 

Quê em ở bản Chà Luốm - Yên Tĩnh cách đây 60km nên em phải ra đây để thuê trọ. Ra đây gặp rất nhiều khó khăn, thứ nhất là về tiền thuê trọ, tiền ăn uống hàng tháng, nhà trường không có nội trú nên em phải thuê - em Lương Văn Tin- Lớp 11A- trường THPT Tương Dương 1 buồn bã nói.

Nhìn quanh căn phòng trống huơ, trống hoách, chỉ kê mấy tấm ván trải chiếu để làm giường.
Những căn phòng trống huơ, trống hoác, chỉ kê mấy tấm ván trải chiếu để làm giường.

Tương Dương hiện có 2 trường THPT, với 45 lớp và gần 1600 học sinh, có tới một nửa trong số này là con em vùng sâu vùng xa. Điều này cũng đồng nghĩa có khoảng 800 em phải loay hoay với bài toán tìm chỗ ăn ở để học hành vào đầu năm học mới.Có con học ngoài này rất vất vả, đầu năm học phải xuống trước một tuần tìm chỗ ăn chỗ ở cho con cháu học cho đàng hoàng. Hàng tháng xuống thăm 1 lần, tiếp tế, ốm đau thì nhờ cô giáo chủ nhiệm điện thoại. Hàng tháng phải xuống thăm con 1 lần, lo lắm  vì chỗ ở không ổn định sợ có cháu thì học cháu thì không... Anh Vi Văn Tuấn - nhà ở xã Nhôn Mai có con theo học ở trường THPT Tương Dương 1 lo lắng nói.

Đáng lo ngại, trong khi việc duy trì sỹ số học sinh ở các huyện miền núi đang luôn là vấn đề nan giải, thì việc xóa nội trú đã dẫn đến một hệ lụy đó là tình trạng học sinh bỏ học gia tăng. Điều này được lý giải là bởi học sinh sử dụng các chế độ hỗ trợ không khoa học, chỉ trong một thời gian ngắn đã dùng hết số gạo, tiền.. được cấp phát. Trong khi kinh tế gia đình nghèo đói, không đủ cung cấp cho các em tiếp tục theo học. Một điều đáng báo động nữa, việc thuê trọ ở ngoài nhà dân, không có người quản lý, các em dễ dàng sa vào các tệ nạn xã hội.

Không khỏi chạnh lòng khi chứng kiến cho ăn ở của hàng trăm em học sinh vùng sâu vùng xa
Không khỏi chạnh lòng khi chứng kiến chỗ ăn ở của hàng trăm em học sinh vùng sâu vùng xa khi ra thị trấn theo học cấp 3

"Hiện tượng các em chơi internet, chơi game rất khó quản lý. Mặc dù nhà trường đã đặt vấn đề các chủ quán game tuy nhiên những lúc mình đến kiểm tra thì họ thực hiện, nhưng do mình không thể đến kiểm tra thường xuyên nên việc học sinh bỏ học đi chơi là có, cũng do sa vào chơi điện tử cho nên nhiều em không đảm bảo sức khỏe dẫn đến bỏ học là có"-Thầy giáo Nguyễn Văn Hạnh- Hiệu trưởng trường THPT Tương Dương 2 trao đổi.

Điều đáng nói, trong khi học sinh không có chỗ ở, việc xóa bỏ nội trú đã dẫn tới toàn bộ cơ sở vật chất đã được Nhà nước đầu tư trước đây như khu ký túc xá, phòng ở, giường ngủ...bây giờ lại bỏ không, vô cùng lãng phí.. Những khó khăn và bất cập này là thực tế đã diễn ra suốt 4 năm qua, kể từ khi tỉnh ta xóa bỏ hình thức nội trú ở các trường THPT tại các huyện miền núi vùng cao.  

Như trường chúng tôi đây trước đây là trường THPT dân tộc nội trú nhưng bây giờ chuyển thành trường THPT bình thường thế nên cơ sở vật chất nội trú trước đây vẫn còn đó, ví dụ như nhà ở, nhà ăn vẫn còn đó, thế nhưng thầy cô không có chế độ nội trú nên không thể đưa các em vào ở nội trú được, để sử dụng cơ sở vật chất này khỏi lãng phí, tôi đề nghị các cấp, bộ GD làm thế nào đó có chế độ cho các trường THPT miền nú i- thầy giáo Lương Văn Nghệ- Hiệu trưởng trường THPT Tương Dương 1 mong muốn.

6 em phải chen chúc ở chung trong một căn phòng trọ chật chội, bẩn thỉu
...6 em phải ở chung trong một căn phòng trọ chật chội

Theo Thông tư số 01/2016 của Bộ giáo dục, tại mục 1- Điều 4 quy định: “Các huyện miền núi, hải đảo, vùng dân tộc chỉ thành lập hệ thống trường phổ thông dân tộc nội trú cấp trung học cơ sở”. Và mục 2 cũng tại điều này có thêm quy định: “trong trường hợp cần thiết, để tạo nguồn cán bộ là con em các dân tộc thiểu số ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, Ủy ban nhân dân tỉnh có thể giao cho trường phổ thông dân tộc nội trú cấp huyện đào tạo cả cấp THPT”. Ở tỉnh ta, việc xóa bỏ loại hình trường THPT nội trú đã được thực hiện từ năm 2013, tuy nhiên đến nay mục 2 điều 4 vẫn chưa được thực hiện. Vì thế, hàng nghìn học sinh ở 11 huyện miền núi trên địa bàn tỉnh hiện nay đang rất thiệt thòi.

Trong tổng số học sinh đó thì có đến 656 học sinh là học sinh dân tộc với 401 em ở vùng sâu vùng xa có nhu cầu ăn ở nội trú để học tập. Nhưng từ năm 2013-2014 đến nay trường đã chuyển về trường trung học phổ thông bình thường, các chế độ nội trú không còn nữa vì vậy ảnh hưởng rất lớn đến học tập của học  sinh, đặc biệt là học sinh vùng sâu vùng xa. Bản thân các em phải trọ học ở bên ngoài gây ra khó khăn trong công tác quản lý học sinh của nhà trường - Thầy giáo Nguyễn Văn Hải - Phó hiệu trưởng trường THPT Con Cuông cho biết.

, Hàng nghìn học sinh ở 11 huyện miền núi trên địa bàn tỉnh hiện nay đang rất thiệt thòi.
Các em phải tự đi chợ, nấu nướng để giảm bớt chi phí

Bỏ nội trú, không chỉ các em học sinh thiệt thòi mà về phía các thầy cô cũng gặp rất nhiều khó khăn. Bởi dù không có chế độ nội trú như trước đây nhưng vẫn phải thực hiện công tác quản lý học sinh. Xung quanh vấn đề này, cô giáo Phạm Thị Minh Thúy - trường THPT Tương Dương 1 có ý kiến: Khi nhà trường bị cắt bỏ chế độ về nội trú tất cả các giáo viên trong trường không có chế độ phụ cấp, giáo viên không có một chế độ gì, phải tự túc có nhiều khi phải bỏ tiền lương mình ra để giúp cho các em về cả ở trọ về cả sinh hoạt.

Rõ ràng, từ những khó khăn trong quá trình thực thi chính sách đối với giáo dục vùng dân tộc thiểu số, có thể thấy việc xóa bỏ loại hình nội trú hệ thống trường THPT còn gặp nhiều vướng mắc, bất cập. Toàn tỉnh có 11 huyện miền núi, bình quân mỗi năm có khoảng  6.500-7.000 học sinh vào lớp 10. Trong khi đó, chỉ tiêu tuyển sinh của cả 2 trường DTNT THPT tỉnh chỉ có 11 lớp với khoảng gần 1 nghìn học sinh/năm. Vì thế, số học sinh còn lại, dù cũng sinh sống tại vùng kinh tế xã hội đặc biệt khó khăn, nhưng lại không may mắn được hưởng chế độ ưu đãi như các  em học sinh này.

2 trường DTNT THPT tỉnh mỗi năm chỉ tuyển sinh khoảng gần 1 nghìn học sinh/năm.
Cả 2 trường DTNT THPT tỉnh mỗi năm chỉ tuyển sinh chỉ được khoảng gần 1 nghìn học sinh.

Theo quy định là phải thực hiện như thế. Tuy nhiên, Sở giáo dục cũng đã thấy được những bất cập này thì đang dần dần kiến nghị để chúng ta xây dựng trường bán trú khối trung học giống như ở các bậc học dưới mà chúng ta đã thực hiện có hiệu quả. Và khi xây dựng được mô hình bán trú này thì chúng ta sẽ đảm bảo được chế độ cho học sinh cũng như chế độ giáo viên làm công tác quản lý như thời điểm hiện nay tốt hơn và đặc biệt là công tác quản lý học sinh và nhu cầu học tập cho con em ở vùng sâu vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn- ông Nguyễn Trọng Hoàn- Chánh văn phòng Sở GD-ĐT Nghệ An thừa nhận.

Mặc dù Đảng, Nhà nước đã quan tâm ban hành nhiều chính sách đối với giáo dục, đào tạo vùng dân tộc thiểu số, tuy nhiên đến nay vẫn chưa thể giải quyết được hết những khó khăn của các địa phương. Công tác quản lý giáo dục dân tộc chưa theo kịp thực tiễn phát triển giáo dục ở vùng dân tộc thiểu số, miền núi. Hơn nữa, do công tác tham mưu ban hành một số văn bản chỉ đạo cụ thể chưa kịp thời và phù hợp với tình hình thực tế, đã dẫn đến những bất cập như hiện nay.

Toàn bộ cơ sở vật chất KTX phục vụ cho nội trú hiện nay bỏ không, vô cùng lãng phí
Toàn bộ cơ sở vật chất KTX phục vụ cho nội trú như phòng ở, giường ngủ, nhà ăn... hiện nay đều bỏ không, vô cùng lãng phí.

Huyện Tương Dương có rất nhiều xã vùng sâu vùng xa như xã Nhôn Mai, Mai Sơn.. cách trung tâm huyện đến hơn cả trăm km. Trong những năm vừa qua, học sinh gặp rất nhiều khó khăn trong việc tổ chức ăn học ở trường THPT, các cháu phải tự túc mọi thứ, nguyện vọng của huyện muốn ngành giáo dục, muốn các cấp có thẩm quyền tái lập lại hệ thống trường dân tộc nội trú THPT ở các huyện miền núi khó khăn như Tương Dương.. Ông Lô Thanh Nhất- Phó chủ tịch UBND huyện Tương Dương đề xuất.

Còn bà Nguyễn Thị Tuyết Mai - Phó chủ tịch UBND huyện Quế Phong cũng kiến nghị:Chúng tôi mong muốn cấp trên xem xét đưa trường cấp 3 của huyện đưa vào thực hiện theo chế độ bán trú. Như vậy, các giáo viên sẽ có cơ chế hỗ trợ và có sự hỗ trợ nhiều hơn nữa của nhà nước đối với các trường này, để làm sao các em học sinh đảm bảo việc ăn học, đi lại cũng như của giáo viên. Khi thực hiện chế độ bán trú cho giáo viên tốt thì công tác quản lý học sinh sẽ có hiệu quả hơn...

Từ những bất cập nói trên, nên chăng Nhà nước cần điều chỉnh, ban hành chính sách đầu tư trường phổ thông dân tộc bán trú bậc THPT cho vùng dân tộc thiểu số, vùng miền núi đặc biệt khó khăn. Có như vậy, mới tháo gỡ những vướng mắc, bất cập hiện nay, giúp hàng ngàn học sinh con em dân tộc thiểu số có điều kiện thuận lợi trong học tập. Từ đó, sẽ góp phần quan trọng trong quá trình nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và phát triển kinh tế - xã hội, giảm nghèo nhanh, bền vững vùng dân tộc, miền núi. 

Hiến Chương