Mới nhất Tin nóng Media Magazine Infographic Tin ảnh

Vào mùa cào hến

15:16, 08/04/2017

Cào hến là một nghề vất vả nhưng rất thú vị, công việc theo mùa và chỉ có ở những cư dân vạn chài hoặc cư trú dọc sông Lam.

Cả một đoạn sông nhộn nhịp người và thuyền cào hến
Cả một đoạn sông nhộn nhịp người và thuyền cào hến

Là con sông lớn, sông Lam (còn gọi là Sông Cả) chảy qua nhiều huyện của tỉnh Nghệ An. Sông Lam không chỉ là nguồn cung cấp nước ngọt, phù sa, cát sạn, là tuyến giao thông đường thủy quan trọng mà còn mang trong lòng nhiều loài thủy sản phong phú như cá tôm, ngao, hến.

Hến là loại động vật có vỏ ngoài cứng, chỉ sinh sống ở nơi có cát và nước chảy, không sinh sống ở nơi bùn lầy. Hến là loại thức ăn có tính hàn, nhiều chất bổ dưỡng, ruột hến có thể xào với hẹ trộn lạc rang xúc bánh đa vừng hoặc trộn với giá đỗ và một số loại lộc gia vị làm nộm, nước luộc hến và ruột hến có thể nấu với nhiều loại rau đậu, bầu cà, nhất là canh rau vặt…

Từ xưa, người dân hai bên bờ sông Lam trên địa bàn huyện Thanh Chương đã biết khai thác và chế biến thức ăn từ hến và chế ra dụng cụ “cào hến”. Đó là một loại dụng cụ được làm từ tre, có cán giống như một chiếc cào, phía dưới có một hộp răng thưa để chải trên cát, khoảng cách giữa các nan tre vừa phải để khi cào xuống cát thì cát trôi đi còn hến được giữ lại. Có thể cào theo từng mẻ, hến nặng đầy cào thì đưa vào bờ hoặc cũng có thể thiết kế một túi lưới đựng hến kéo theo cào trong quá trình cào hến khi nào quá nặng mới đưa vào bờ. Hiện nay, cùng với sự phát triển của khoa học công nghệ ngoài dụng cụ này các nhà thuyền còn cào hến bắng lưới sắt rất hiệu quả.

Nghề cào hến phải đằm mình dưới sông nên chỉ được thực hiện khi trời nắng ấm
Nghề cào hến phải đằm mình dưới sông nên chỉ được thực hiện khi trời nắng ấm

Vào những ngày nắng ấm, người dân ở nhiều xã trên địa bàn huyện Thanh Chương như  Cát Văn, Thanh Văn, Thanh Lĩnh, Thanh Tường, Thanh Giang, Võ Liệt… là những nơi dòng sông nông, nhiều cát thường tập trung cào hến để làm thức ăn và bán ra thị trường. Có những làng như Lĩnh Thành (xã Thanh Lĩnh), Đại Định ( xã Thanh Văn), các xóm 1, 2 xã Thanh Tường nhà nào cũng có dụng cụ cào hến, có người biết cào hến.

Niềm vui khi cất một mẻ hến
Niềm vui khi cất một mẻ hến

Cào hến là một nghề vất vả vì phải dầm mình cả ngày dưới sông, chưa kể phải liên tục thực hiện các dộng tác di chuyền cào. Nếu trời nắng nóng xuống sông tắm mát vài chục phút thì rất sảng khoái nhưng nếu phải dầm mình cả ngày ở đó mới biết nước sông tê buốt như thế nào.

Một mẻ hến được đưa vào bờ
Một mẻ hến được đưa vào bờ

Vất vả nhưng bù lại là có thu nhập nên ở làng Đại Định (xã Thanh Văn), ngoài số đông cào hến bằng tay đã có nhiều hộ sắm thuyền và lưới thép để cào hến như hộ các anh chị Lĩnh - Tín, Trình - Thắm, Tân - Mừng. Trước đây, khi chưa dùng thuyền người dân cào hến từ khoảng 9 giờ sáng đến 4 giờ chiều vì trời mùa xuân dầm nước vẫn còn lạnh, nay các hộ dùng thuyền có thể cào cả ngày đêm. Nếu làm thủ công, trung bình mỗi ngày một người có thể “cào” được khoảng 40kg, một thuyền có thể cào được 300kg. Mỗi ngày người dân Làng Đại Định xã Thanh Văn có thể cào được trên 1, 5 tấn, người dân làng Lĩnh Thành (xã Thanh Lĩnh) cào được trên dưới 1 tấn hến. Với giá bán sỉ 8.000 đồng /kg, bán lẻ 10.000 đông /kg, mỗi ngày, mỗi làng có thêm thu nhập 20-30 triệu đồng. Nguồn lợi thu được tuy không nhiều nhưng là nghề không phải đầu tư vốn, không sợ ế nên rất giá trị.

Sàng sảy tuyển chọn hến
Sàng sảy tuyển chọn hến
Sau khi sàng sảy, tuyển chọn hến được tập trung cho vào các bì tải đưa đi tiêu thu
Sau khi sàng sảy, tuyển chọn hến được tập trung cho vào các bì tải đưa đi tiêu thu

Từ sự phát triển của nghề cào hến cũng đã hình thành nên đội ngũ những người buôn bán hến. Nếu như trước đây, hàng ngày, chồng cào, vợ bán ở các chợ cóc chợ lẻ, hoặc bán cho hàng xóm lân bang thì nay hến đã được một số người gom lại và có người đến  mua mang về các chợ lớn. Theo người buôn hến, mỗi buổi chiều chợ  Trung tâm thị trấn Thanh Chương có thể tiêu thụ 1 tấn hến. Có thể bán hến nguyên con cho người cần hến tươi biết đãi hến hoặc luộc bán ruột cho người không biết luộc, đãi hến. Nói điều này vì đãi hến cũng là một công việc khó nếu không biết làm sẽ không tách được phần ruột và vỏ hến.

Hến được  đưa đi tiêu thụ
Hến được đưa đi tiêu thụ
Hến là mặt hàng rất dễ bán ở các chợ
Hến là loại thực phẩm được nhiều người yêu thích trong những nắng nóng

Vào tiết trời nóng bức, có đĩa ruột hến xào hẹ thơm phức nằm cạnh  những chếc bánh đa vừng, có bát canh hến thơm nồng bựa ăn sẽ hấp dẫn hơn rất nhiều. Với người làm hến, đó là thành quả của một ngày lao động vất vả dầm mình dưới nước. Với người không làm hến, đó là những món ăn khoái khẩu mà không phải ở đâu và lúc nào cũng có.

Một mùa hến đã về trên sông Lam và sẽ kết thúc vào lũ tiểu mãn. Ai muốn ăn hến, muốn khám phá hãy về dọc hai bờ sông Lam.

(Trần Đình Hà)