Mới nhất Tin nóng Media Magazine Infographic Tin ảnh

Độc đáo mâm cúng ngày Tết của người Ơ đu

11:02, 24/01/2017

Mâm cúng năm mới của người Ơ đu phải đầy đủ những sản vật của núi rừng như thịt chuột, thịt sóc, cơm lam, rượu nếp cẩm, khầu hang để dâng lên những đấng linh thiêng đã nuôi sống tổ tiên người Ơ Đu qua bao thế hệ.

Những ngày này không khí tết đã tràn về trên muôn nẻo ngóc ngách của bản Văng Môn - xã Nga My - huyện Tương Dương, nơi duy nhất của dải đất hình chữ S có cộng đồng dân tộc Ơ Đu sinh sống, những sản vật như thịt chuột, thịt sóc, cơm lam, rượu nếp cẩm, khầu hang chuẩn bị cho mâm cúng năm mới cũng được bà con Ơ đu chuẩn bị đầy đủ.

Mâm cúng cua người Ơ đu phải có đầy đủ các đặc sản của núi rừng
Mâm cúng cua người Ơ đu phải có đầy đủ các đặc sản của núi rừng

Già làng Lo Xuân Nghệ, năm nay hơn 80 tuổi, dù sức khỏe đã yếu, nhưng khi nói về mâm cúng của dân tộc mình, ông vẫn nhớ như in từng chi tiết. Cụ cho hay: Tôi già rồi, muốn con cháu không bỏ phong tục mình, năm nào tôi cũng cố gắng tìm đủ các loại mà trước đây cha ông người Ơ Đu đã  cúng tổ tiên như là: Chuột, Sóc, nhọc, cơm lam, rượu siêu, rượu nếp cẩm. Cơm bày trên mâm cúng phải đủ 3 màu, đen, tím, trắng.

Ngày tết của người Ơ Đu không thể thiếu rượu cần ( Người Ơ Đu gọi là Lầu Xả)
Ngày Tết của người Ơ Đu không thể thiếu rượu cần ( Người Ơ Đu gọi là Lầu Xả)

Với người Ơ Đu, trước đây, họ chỉ tính năm mới căn cứ vào tiếng sấm đầu tiên. Chính vì vậy mà mâm cúng của họ không có bánh chưng như một số dân tộc khác, nhưng phải đầy đủ sản vật của núi rừng để dâng lên những đấng linh thiêng đã nuôi sống tổ tiên người Ơ Đu qua bao thế hệ. Để có được những sản vật đó, người đàn ông, đàn bà phải tự mình vào rừng săn bắt, chặt hái để dâng lên tổ tiên bằng tấm lòng chân thành nhất, nếu không tổ tiên sẽ nổi giận, năm mới mùa màng thất thu. Ngày nay, do người Ơ Đu sống xen ghép với nhiều dân tộc anh em khác, nên giá trị truyền thống riêng trên mâm cúng đã có nhiều đổi thay hơn để phù hợp với cuộc sống mới. Ông Lương Văn Thái - trưởng bản Văng Môn cho biết thêm: Dân tộc Ơ Đu cũng có khác dân tộc khác, như đũa được vót từ nứa, sau đó, vấn tròn dây lạt để có xoắn. Năm mới, cầu cho con cháu mạnh khỏe, thành đạt.

Sau khi cúng tổ tiên, thần linh, con cháu, khách đến nhà mỗi người vài miếng gọi là lộc đầu năm ( Người Ơ Đu gọi là tóm tết)
Sau khi cúng tổ tiên, thần linh, con cháu, khách đến nhà mỗi người vài miếng gọi là lộc đầu năm ( Người Ơ Đu gọi là tóm tết)

Hiện nay, người Ơ Đu chỉ sinh sống duy nhất ở bản tái định cư Văng Môn, xã Nga My với 93 hộ, 432 khẩu. Họ là một trong 6 dân tộc ít người nhất của Việt Nam, có  ít ngày lễ trong năm, vì thế, với đồng bào Ơ Đu, ngày Tết được mong đợi nhất. Ngày nay, dù cuộc sống đã ấm no, đủ đầy hơn nhưng họ vẫn phải nhớ cha ông họ đã từng kham khổ như thế, để thế hệ con cháu phải phấn đấu, nỗ lực thật nhiều hơn nữa để cuộc sống ngày một tươi sáng hơn. Cũng vì thế mà ngày tết, người Ơ đu phải tạ ơn tổ tiên, thần linh bằng những sản vật từ núi rừng, sông suối.

Thiếu nữ Ơ đu chuẩn bị mâm cúng ngày Tết
Thiếu nữ Ơ đu chuẩn bị mâm cúng ngày Tết

Trong bài cúng đầu năm mới, họ cầu tổ tiên, trời đất, thần núi, thần rừng ban mưa thuận, gió hòa cho rẫy lúa, nương ngô được mùa, con cháu đầy đàn, và luôn biết đến công ơn sinh thành của tổ tiên. Người Ơ Đu rất mến khách, họ quan niệm nếu Tết có khách lạ đến chơi cả năm sẽ gặp may mắn. Vì vậy, trong khi cúng gia tiên, thầy mo cũng cầu xin cho khách đến nhà một năm mới thật nhiều niềm vui. Ngoài ra, gia chủ còn tiếp đón khách rất chu đáo. Khách được mời ăn, mời rượu và mời ngủ tại nhà. Trước khi ra về, người Ơ Đu còn mừng tuổi cho khách những ống cơm lam, chai rượu nếp cẩm do chính tay họ làm ra.

(May Huyền – Đình Tỷ)