Hồn quê Ví, Giặm – 10 năm tỏa sáng cùng dòng chảy văn hóa nhân loại

Tham dự chương trình có đồng chí Tạ Quang Đông - Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch. Đại diện lãnh đạo các Bộ Ban ngành Trung ương.

Đại biểu các tỉnh bạn có đồng chí: Lê Ngọc Châu - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh; cùng đại diện lãnh đạo Sở VHTT các tỉnh thành phố HCM, Hà Tĩnh, Hưng Yên, Điện Biên, Khánh Hòa, Hải Phòng, Đắk Lắk, Đồng Nai, Bạc Liêu. Về phía QK4, có Thiếu tướng Nguyễn Ngọc Hà – Phó Tư lệnh Quân khu.

Về phía lãnh đạo tỉnh Nghệ An có các đồng chí: Nguyễn Đức Trung – Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh; Hoàng Nghĩa Hiếu – Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh.

Di sản văn hóa phi vật thể trong lòng nhân loại

Ngày 27/11/2014, dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh chính thức được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Đây là niềm tự hào không chỉ của vùng đất Nghệ Tĩnh mà còn của cả dân tộc Việt Nam, khi di sản văn hóa dân gian độc đáo này được tôn vinh trên bản đồ thế giới.

Xứ Nghệ từ lâu đã trở thành vùng đất địa linh nhân kiệt, nơi hội tụ văn hóa truyền thống đặc sắc. Trong đó, dân ca Ví, Giặm là tiếng lòng, là hơi thở tâm hồn của người Nghệ Tĩnh, sinh ra từ cuộc sống lao động, sinh hoạt đời thường. Những câu hò, điệu ví gắn liền với mảnh đất và con người nơi đây, nuôi dưỡng cốt cách và tâm hồn mỗi thế hệ. 

Chặng đường 10 năm qua kể từ ngày được UNESCO ghi danh là một hành trình đặc biệt. Với sự chung tay của các cấp ủy, chính quyền, các nghệ nhân và cộng đồng, Ví, Giặm không chỉ được bảo tồn mà còn không ngừng lan tỏa, hòa mình vào dòng chảy văn hóa hiện đại, góp phần nâng cao giá trị tinh thần và bản sắc dân tộc. 

Chương trình kỷ niệm 10 năm là dịp để tôn vinh những giá trị trường tồn của Ví, Giặm, đồng thời tri ân những người đã cống hiến hết mình cho sự phát triển của di sản này. 

10 năm bảo tồn và phát huy giá trị dân ca Ví, Giặm

Trong không khí trang trọng của chương trình đồng chí Bùi Đình Long – Ủy viên BCH Đảng bộ tỉnh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An – đã trình bày diễn văn kỷ niệm, khẳng định dân ca Ví, Giặm không chỉ là di sản của riêng vùng đất Nghệ Tĩnh mà là tài sản quý giá của toàn dân tộc Việt Nam, mang đậm bản sắc văn hóa dân gian, thể hiện tính cách, tâm hồn và sự kiên cường của con người nơi đây. Đây là niềm tự hào không chỉ của tỉnh Nghệ An mà còn của đất nước, đặc biệt khi Ví, Giặm được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bùi Đình Long đã điểm lại hành trình 10 năm bảo tồn và phát huy di sản kể từ khi Ví, Giặm được vinh danh vào năm 2014. Ví, Giặm đã vượt ra ngoài biên giới tỉnh Nghệ An để lan tỏa trên toàn quốc và quốc tế, được nhiều thế hệ yêu mến và gìn giữ. Việc UNESCO công nhận Ví, Giặm là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại không chỉ ghi nhận giá trị truyền thống mà còn khẳng định vị trí đặc biệt của di sản trong kho tàng văn hóa thế giới.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh cũng nhấn mạnh mục tiêu tiếp tục bảo tồn và phát huy giá trị của Ví, Giặm. Để dân ca Ví, Giặm để xứng tầm di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, chính quyền và nhân dân 2 tỉnh Nghệ An, Hà Tĩnh sẽ tiếp tục triển khai Chương trình hành động bảo vệ và phát huy giá trị dân ca Ví, Giặm, tạo điều kiện cho nghệ nhân và cộng đồng gìn giữ, trao truyền, lan tỏa tình yêu với di sản; tăng cường đầu tư các nguồn lực, từng bước xây dựng dân ca Ví, Giặm trở thành sản phẩm du lịch đặc trưng của xứ Nghệ, đầu tư xây dựng thương hiệu cho Ví, Giặm và thương hiệu du lịch địa phương gắn với Ví, Giặm.

Tỉnh Nghệ An mong muốn tiếp tục nhận được sự hỗ trợ, đồng hành của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, các Bộ, ban ngành trung ương. Chính quyền và nhân dân 2 tỉnh Nghệ An - Hà Tĩnh sẽ tiếp tục phát huy tốt vai trò, trách nhiệm, với tinh thần tự hào mang di sản của quê hương lan tỏa, ngân xa, để Ví, Giặm đến với nhiều vùng đất mới, hòa nhập, hội tụ cùng tinh hoa văn hóa dân tộc. Để mỗi người khi về với xứ Nghệ sẽ lắng đọng hồn mình trong câu dân ca vơi đầy, vun đắp, lớn dần thêm những yêu thương với mảnh đất ấm tình đất, nặng tình người. 

Ví, Giặm - niềm tự hào của văn hóa Việt Nam và xứ Nghệ

Phát biểu tại chương trình, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch  Tạ Quang Đông khẳng định dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh là mảng màu đặc sắc trong bức tranh văn hóa Việt Nam, vừa là tài sản tinh thần của người dân xứ Nghệ vừa là di sản quý báu của dân tộc Việt Nam. Di sản này đã vượt khỏi phạm vi vùng miền, trở thành niềm tự hào chung của quốc gia khi được UNESCO ghi danh là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại vào năm 2014. Trong chặng đường 10 năm qua, dân ca Ví, Giặm đã chứng minh sức sống và sức lan tỏa mạnh mẽ qua các hoạt động truyền dạy, trao truyền di sản trong cộng đồng; Mở rộng mạng lưới câu lạc bộ, đưa Ví, Giặm đến với cả nước và quốc tế. Thể hiện được cam kết trách nhiệm của chính quyền và cộng đồng trong bảo tồn và phát huy giá trị di sản.

Thứ trưởng Tạ Quang Đông đánh giá cao sự nỗ lực, tâm huyết của chính quyền, nhân dân hai tỉnh Nghệ An, Hà Tĩnh và chúc mừng những kết quả đã đạt được trong công tác bảo vệ di sản. Đồng thời, nhấn mạnh việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa không chỉ là vinh dự mà còn là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị, cộng đồng và toàn xã hội, đặc biệt trong việc thực hiện Công ước 2003 của UNESCO. Đồng chí kêu gọi sự vào cuộc tích cực từ các cấp chính quyền, cộng đồng và toàn dân để thực hiện Chương trình hành động quốc gia bảo vệ và phát huy giá trị dân ca Ví, Giặm.

Thứ trưởng cũng đưa ra các định hướng cụ thể nhằm bảo vệ và phát triển di sản dân ca Ví, Giặm. Bao gồm tuyên truyền và giáo dục: Nâng cao nhận thức, trách nhiệm của toàn xã hội, đặc biệt là thế hệ trẻ, trong bảo tồn di sản; Đầu tư nguồn lực: Hỗ trợ nghệ nhân, cộng đồng tổ chức truyền dạy, khôi phục các làn điệu, quảng bá và mở rộng môi trường thực hành Ví, Giặm trong đời sống hiện đại; Thông qua giao lưu văn hóa và hợp tác quốc tế, lan tỏa giá trị Ví, Giặm đến bạn bè thế giới; Phát triển du lịch: Xây dựng Ví, Giặm thành sản phẩm du lịch đặc trưng của xứ Nghệ, kết hợp với thương hiệu du lịch địa phương để thu hút du khách.

Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cam kết sẽ phối hợp chặt chẽ với các địa phương, cơ quan trung ương và quốc tế để đưa ra những giải pháp đồng bộ, đảm bảo Ví, Giặm Nghệ Tĩnh luôn giữ vững vị thế là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, trường tồn và phát triển trong dòng chảy thời gian.

Nhân dịp này, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch quyết định tặng Bằng khen cho 5 tập thể, 5 cá nhân vì có đóng góp xuất sắc trong công tác bảo tồn, phát huy giá trị di sản Dân ca ví, giặm giai đoạn 2014-2024.

Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An quyết định tặng Bằng khen cho 10 tập thể, 10 cá nhân của tỉnh Nghệ An vì có đóng góp xuất sắc trong công tác bảo tồn, phát huy giá trị di sản Dân ca ví, giặm giai đoạn 2014-2024.

Không chỉ là sự vinh danh, những phần thưởng này còn là lời tri ân sâu sắc dành cho những nghệ nhân, nghệ sĩ đã dồn tâm huyết để giữ gìn hồn cốt của Ví, Giặm.

Hòa nhịp hồn quê trong nghệ thuật

Điểm nhấn của đêm hội là chương trình nghệ thuật đặc biệt mang tên "Ví, Giặm hồn quê tỏa sáng", được chia làm ba chương: "Hồn quê", "Ví, Giặm nuôi lớn những anh tài" và "Hội tụ và tỏa sáng".

Mở đầu chương trình là tiết mục "Tìm về câu Ví, Giặm" của NSND Tiến Dũng, mang đến một không gian đậm chất làng quê, gợi nhắc ký ức thân thuộc qua từng lời ca, tiếng nhạc. Tiếp nối là các diễn xướng "Ví đồng ruộng", "Khúc hát giao duyên" do NSƯT Thiên Huế, NSƯT Minh Thành, NSƯT Minh Thông và tập thể Trung tâm Nghệ thuật Truyền thống tỉnh Nghệ An trình diễn, tái hiện vẻ đẹp lao động, tình yêu đôi lứa và tình nghĩa xóm làng.

Ở chương hai, các khán giả được hòa mình vào những tiết mục thể hiện sức mạnh nuôi dưỡng nhân tài của Ví, Giặm. Kịch múa "Ví, Giặm nuôi những anh tài" và ca khúc "Lời Bác dặn trước lúc đi xa" mang đến thông điệp đầy tự hào về truyền thống hiếu học và tinh thần cách mạng của con người xứ Nghệ.

Các tiết mục nghệ thuật tại Chương trình.

Phần cuối cùng, "Hội tụ và tỏa sáng", chính là minh chứng rõ nét nhất cho sức sống của di sản. Các đoàn nghệ thuật từ Bắc Ninh, Bạc Liêu, Đắk Lắk cùng Trung tâm Nghệ thuật Truyền thống tỉnh Nghệ An đã cùng hòa nhịp trong tiết mục "Ví, Giặm - Tinh hoa tỏa sáng", khẳng định Ví, Giặm không chỉ là tài sản của riêng xứ Nghệ mà còn là một phần di sản của văn hóa Việt Nam.

Các tiết mục nghệ thuật tại Chương trình.

Đằng sau sự sống mãi của dân ca Ví, Giặm là công lao to lớn của những nghệ nhân, nghệ sĩ – những người đã dành trọn tâm huyết để bảo tồn và phát triển di sản này. Những tên tuổi như NSND Phạm Phương Thảo, NSƯT Vũ Thắng Lợi hay các biên đạo NSƯT Quỳnh Thương, Thanh Tùng, Hải Trường không chỉ làm nên thành công của đêm diễn mà còn góp phần quan trọng trong việc lan tỏa giá trị Ví, Giặm đến đông đảo công chúng.

Các tiết mục nghệ thuật tại Chương trình.

Ví, Giặm không chỉ là những câu hát ngọt ngào mà còn là dòng chảy văn hóa nuôi dưỡng tinh thần người xứ Nghệ. Những câu ca ấy đã vượt qua giới hạn của không gian và thời gian, trở thành biểu tượng của tình người, tình đất và ý chí kiên cường.

Các tiết mục nghệ thuật tại Chương trình.

Chương trình kỷ niệm 10 năm UNESCO ghi danh dân ca Ví, Giặm không chỉ là một lễ hội nghệ thuật mà còn là lời khẳng định giá trị của di sản trong đời sống đương đại. Hồn quê Ví, Giặm sẽ mãi chảy trôi, hòa nhịp cùng sự phát triển của đất nước, để không chỉ người dân xứ Nghệ mà cả nhân loại cùng thưởng thức và trân quý. Trong từng câu hát Ví, Giặm, chúng ta không chỉ cảm nhận được vẻ đẹp của âm nhạc dân gian mà còn thấy được sự kiên cường và nghĩa tình của con người xứ Nghệ. Đó chính là lý do để Ví, Giặm tồn tại và tỏa sáng – một di sản không chỉ của vùng đất Nghệ Tĩnh mà còn của cả nhân loại.