Những yếu tố để có một tác phẩm phát thanh hấp dẫn
11:02, 18/04/2013
Trong thời kỳ bùng nổ thông tin, báo Phát thanh vẫn tồn tại vững chắc trong lòng thính giả, đặc biệt là các thính giả vùng xa xôi hẻo lánh, vùng đồng bào các dân tộc ít người. Vì lẽ đó việc xây dựng các chương trình Phát thanh mang đậm bản sắc dân tộc, mang đậm sắc thái vùng miền là điều thực sự có ý nghĩa thiết thực. Tuy nhiên để có được những tác phẩm phát thanh hấp dẫn
Hiện nay, không ít người vẫn có quan niệm: Làm phát thanh không khó, chỉ cần lấy nguồn tư liệu phong phú, nhà báo tự sáng tạo theo tư duy của mình là có một bài báo để phát sóng. Thậm chí có những nhà báo tận dụng cả tiếng động đã cũ để phục vụ cho bài viết của mình. Không ít có tác giả còn "liều" hơn là nhờ người để phỏng vấn. Vô hình chung những nhà báo đó đã không tự trọng đối với nghề nghiệp, đáng tiếc hơn họ làm cho thính giả của mình thất vọng. Đã có nhà báo thực hiện tác phẩm sử dụng tiếng động theo kiểu "treo đầu dê bán thịt chó", khi bị phát hiện không chỉ cơ sở nơi nhà báo tác nghiệp phàn nàn mà chính những thính giả cũng đã mất niềm tin về thái độ tác nghiệp của nhà báo.
Cái khó của tác phẩm Phát thanh chính là tạo niềm tin, thể hiện tác phẩm phải trung thực, chính xác, đồng thời phải tạo được những ngôn ngữ sinh động. Trong cuộc đời làm báo, chúng tôi may mắn được đi thực tế nhiều vùng miền trong và ngoài tỉnh. Mỗi vùng đất, mỗi xứ sở có ăm ắp những tư liệu để cho chúng tôi tác nghiệp, thu thập những tư liệu quý báu để làm hành trang thực hiện tác phẩm. Tuy nhiên trong kho dữ liệu biết bao sự kiện, biết bao nhân vật, buộc chúng tôi phải sắp xếp đưa cái nào trước, cái nào là tư liệu để dành. Trong kho tư liệu đó lúc nào chúng tôi cũng dành cho tác phẩm phát thanh những tư liệu quý giá.Đó là tiếng sáo mùa xuân, tiếng thanh la mà mình thu được ở ngày hội; có thể đó là tiếng đàn tính hai dây của dân tộc Tày-Nùng huyện Bình Liêu Quảng Ninh, hoặc tiếng đàn tính, âm thanh múa Châu của dân tộc Tày-Nùng Lạng Sơn. Những âm thanh đó sẽ làm nền tư liệu rất sinh động cho những bài viết về vùng đồng bào dân tộc.Việc làm này thực sự cần thiết, giúp chúng ta kiểm chứng được nguồn gốc âm thanh, tránh như một số nhà báo đã lạm dụng tiếng khèn của dân tộc Mông để làm nền cho bài viết của vùng có đông đồng bào dân tộc Tày và Nùng; nghe thoảng qua thấy réo rắt đấy nhưng đối với thính giả tinh ý họ sẽ phát hiện ra đó không phải là những âm thanh phù hợp với vùng đất của bản làng Tày-Nùng.
Tư liệu luôn làm cho bài viết sống động, ở khâu sáng tạo tác phẩm lại là một kỳ công. Báo Phát thanh vốn mang đặc trưng chuyển tải thông tin tới thính giả nhanh và cập nhật, đôi khi thính giả lại không có điều kiện để kiểm chứng ngay sự kiện như báo viết, báo mạng. Chính vì vậy ngôn ngữ trong tác phẩm Phát thanh cần phải ngắn ngọn, giàu hình ảnh, làm cho người nghe dễ nhớ, dễ hình dung.Đặc biệt mỗi bài viết nhà báo cần sử dụng âm thanh uyển chuyển làm cho thính giả cảm thấy nhẹ nhàng khi thưởng thức những tác phẩm Phát thanh. Đã không ít tác phẩm Phát thanh được nhiều người biết tới vì đã thể hiện rõ tính nghệ thuật, đảm bảo về nội dung thể hiện. Cái tài của phóng viên là cần tìm cách tiếp cận vấn đề sao cho khi chuyển tải thông tin mọi thính giả đều nắm bắt được "hồn cốt của sự kiện" đó chính là tính hấp dẫn của tác phẩm Phát thanh.
Đối với Đài địa phương, nhiều khi anh chị em làm báo Phát thanh chưa chú trọng lắm đến tính hấp dẫn của tác phấm báo Phát thanh, chưa hiểu đúng câu nói của Chủ tịch Hồ Chí Minh: "Viết cho ai , viết để làm gì", vì vậy nhiều tác phẩm viết chỉ mang tính đối phó. Suốt từ đầu đến cuối chỉ đơn điệu, khô cứng bởi một mớ số liệu. Cá biệt có tác phẩm lại hời hợt, thiếu tính đồng nhất trong số liệu. Người viết còn không hình dung được mình viết cái gì thì làm sao diễn tả nổi cái hay, cái đẹp cho thính giả cùng hiểu. Theo cá nhân tôi, một tác phẩm Phát thanh hấp dẫn chính là ngôn từ ngắn gọn, giàu sức biểu cảm.Phần âm thanh hòa quyện với nội dung chủ đề, Nhà báo biết diễn giải vấn đề hợp lý theo trường đoạn để cho thính giả tiếp cận được vấn đề mà mình định nói.Để làm một tác phẩm đảm bảo các tiêu chí: "Nhanh- Trúng -Đúng- Hấp dẫn" là cả một vấn đề, đòi hỏi mỗi nhà báo không chỉ có năng lực bản lĩnh nghiệp vụ mà đòi hỏi nhà báo phải có tư duy về loại hình báo chí Phát thanh, biết thu thanh, biết chắt lọc thông tin một cách sinh động. Điều quan trọng nữa là: Phát thanh viên và kỹ thuật viên là những người thổi hồn cho tác phẩm phát thanh thêm phần hấp dẫn. Với vài nét chấm phá về tính hấp dẫn của tác phẩm Phát thanh chắc chắn sẽ không thể tránh khỏi những sơ xuất, hy vọng từ chủ đề này sẽ gợi mở ra những vấn đề để bạn bề đồng nghiệp cùng quan tâm trao đổi.
(Theo Tạp chí Người làm báo)
