Mối quan hệ tác động giữa báo chí và mạng xã hội
Báo chí là loại hình các phương tiện truyền thông đại chúng được cơ quan thẩm quyền cấp phép hoạt động, có nhiệm vụ chuyển tải thông tin nhanh nhất, mới mẻ nhất đến cho đông đảo công chúng, nhằm tích cực hóa đời sống thực tiễn. Với việc ra đời báo mạng điện tử, thông tin báo chí giờ đây được đẩy lên mạng không phải hàng ngày mà hàng giờ, hàng phút. Công nghệ hiện đại, cộng với những tiện tích của Internet đã khiến người ta có thể “xuất bản” báo rất nhanh chóng, giảm bớt nhiều quy trình xử lý quá phức tạp do rào cản của các yếu tố kĩ thuật. Tuy nhiên, sự xuất hiện của mạng xã hội đã tạo ra những điều kiện thuận lợi và thách thức đối với báo chí. Với lợi thế của nó, mạng xã hội vừa là mảnh đất màu mỡ cho báo chí, cung cấp nội dung, đồng thời những thông tin nhanh nhạy, phong phú, rộng lớn giúp báo chí tìm đến sự thật của thông tin khi tác nghiệp. Vấn đề tận dụng sức mạnh của mạng xã hội để thúc đẩy năng lực của báo chí trong việc thông tin nhanh nhạy, đa chiều, thiết thực tới công chúng đã được đặt ra. Nhưng để tận dụng tốt, trước hết chúng ta cần nhận thức bản chất mối quan hệ này.
Bài báo phản ánh chuyện cộng đồng mạng “làm quá” về phát ngôn của Đỗ Nhật Nam
1. Tác động qua lại
Mạng xã hội, với tính chất nhanh nhạy, rộng rãi và phạm vi tương tác đa chiều không phân biệt thời gian và không gian, đang tác động mạnh mẽ tới toàn xã hội, trong đó có báo chí. Do sự tiện lợi: nhanh, rộng, sâu tới mọi người, mạng xã hội đã trở thành một phần tất yếu trong đời sống của hàng trăm triệu thành viên khắp thế giới sử dụng nó như một tiện ích được ưa chuộng nhất.
Theo Nghị định 97/2008/NĐ-CP của Chính phủ về quản lý, cung cấp dịch vụ Internet và thông tin điện tử trên Internet đã viết rằng: “Mạng xã hội trực tuyến là dịch vụ cung cấp cho cộng đồng rộng rãi người sử dụng khả năng tương tác, chia sẻ, lưu trữ và trao đổi thông tin với nhau trên môi trường Internet, bao gồm dịch vụ tạo blog, diễn đàn, trò chuyện trực tuyến và một số hình thức khác”. Với những tính năng này, mạng xã hội đã mang đến một không gian mới mẻ và đa dạng, rộng lớn cho tất cả các mọi người, đặc biệt là báo chí.
Mối quan hệ giữa báo chí và mạng xã hội thể hiện sự tác động qua lại lẫn nhau, báo chí tác động thường xuyên, hàng ngày, hàng giờ, hàng phút đến mạng xã hội và ngược lại, mạng xã hội cũng tác động liên tục và mạnh mẽ đến báo chí.
Trước hết, báo chí và mạng xã hội cùng là nguồn đề tài, nguồn tư liệu cho nhau. Nếu như các bài báo mang tính thời sự cao trên báo chí nhanh chóng trở thành đề tài bàn luận và chia sẻ trên mạng xã hội thì ngược lại, những thông tin, tư liệu cá nhân phong phú trên mạng xã hội cũng là nguồn tham khảo, gợi ý phong phú và vô tận đối với các nhà báo. Nguồn thông tin đó lưu chuyển lẫn nhau. Báo chí sử dụng, thẩm định, phát triển nguồn thông tin từ mạng xã hội và mạng xã hội chia sẻ, quảng bá, bàn luận, thẩm định các tác phẩm báo chí đã được đăng tải.
Ngay trong quá trình bàn luận, chia sẻ thông tin trên mạng xã hội, báo chí theo dõi để nắm bắt được dư luận xã hội và các chiều hướng nhận thức của công chúng. Nhờ vậy mà các bài báo tiếp theo của báo chí đi đúng hướng, đa chiều và phong phú hơn. Chính trong sự tác động qua lại với mạng xã hội, cách thức, quy trình làm báo của nhà báo đã có nhiều thay đổi. Nhà báo nhận thấy vai trò của công chúng trong việc chủ động tham gia vào quá trình thông tin, đón nhận điều này như một tất yếu và điều chỉnh cho phù hợp.
Các làn sóng tin tức được tạo nên qua quá trình tương tác đã tạo ra những phản hồi mạnh mẽ về thông tin các bài báo đưa ra, việc này giúp cho thông tin trở nên có sức ảnh hưởng lớn, tăng hiệu ứng truyền thông rõ nét. Các thành viên của mạng xã hội có cơ hội cùng nhau nói lên tiếng nói của mình, trong nhiều hoàn cảnh tiếng nói của họ giúp đỡ được những người gặp khó khăn trong các thông tin được đưa, hay ảnh hưởng đến sự quyết định của các cơ quan chức năng về một vấn đề nào đó. Nhưng đôi lúc, hiệu ứng của làn sóng dư luận trên mạng xã hội đi theo một hướng tiêu cực, gây nên sự tranh cãi sâu sắc, ảnh hưởng nghiêm trọng đến các nhân vật của thông tin báo chí đó. Ví dụ, trường hợp cư dân mạng bình luận về em học sinh Đỗ Nhật Nam đã được báo chí phản ánh và định hướng.
Do vậy, trong quá trình tương tác qua lại với mạng xã hội, báo chí còn thực hiện việc định hướng, điều chỉnh thông tin trên mạng xã hội. Thông tin từ mạng xã hội lại mang tính cá nhân, khúc đoạn, chưa được kiểm chứng và nhìn chung là được lan truyền theo kiểu “một đồn mười, mười đồn trăm”. Chỉ khi báo chí tiếp nhận, xử lý, kiểm chứng và tổ chức lại thông tin thì thông tin từ mạng xã hội mới trở nên đáng tin cậy. Và như vậy, công chúng một mặt tiếp nhận thông tin từ mạng xã hội như một nguồn nhanh nhạy, đa chiều, thoải mái trong tiếp nhận thì cũng đồng thời dựa vào báo chí để kiểm chứng độ chính xác của thông tin. Kiểm chứng, điều chỉnh thông tin trên mạng xã hội một cách thường xuyên, báo chí tác động vào dư luận xã hội, hình thành dư luận xã hội đúng đắn, kịp thời.
Điều này cũng tác động đến cách thức tổ chức thông tin của báo chí. Thực tế cho thấy, các thành viên sau khi tham gia trên mạng xã hội trong một sự kiện, một vấn đề nóng hổi nào đó họ thường tìm kiếm thông tin từ báo chí, nơi mà họ cho là có thể tin tưởng để giải đáp thêm, tìm hiểu thêm về những sự kiện, xác thực đó không là lời đồn. Tờ báo nào nhanh nhạy đáp ứng được sự tìm kiếm này sẽ có khả năng “hút” độc giả một cách mạnh mẽ và rộng lớn. Hơn thế số lượng độc giả thường xuyên truy cập các trang mạng xã hội, việc đăng tải bài trên đó giúp người đọc nắm bắt và tìm đến trang báo đó để tìm hiểu. Vận dụng điểm này mạng xã hội, các tờ báo mạng thường xuyên đăng tải bài viết của mình trên đó, thông qua hình thức thông tin và kèm theo đường link.
Ví dụ, như vụ cháy cây xăng Quân đội trên phố Trần Hưng Đạo xảy ra vào lúc hơn 13g ngày 03.06.2013, đã thu hút sự quan tâm của rất nhiều người. Phóng viên của tờ báo VnExpress đã nhanh chóng có mặt và đến 13g58 trên báo này tin tức về vụ cháy đã được đăng tải (cùng lúc sự kiện cũng được đăng trên mạng xã hội Facebook: Cùng với việc cung cấp địa chỉ bài viết, trên đó còn có đường link để bạn đọc có thể cung cấp thông tin cho tờ báo về vụ việc này: http://vnexpress.net/contactus/?id=webmaster%40vnexpress.net).
Nhờ sự có mặt của mạng xã hội đã góp phần làm cho nhà báo, tờ báo gần gũi hơn với độc giả, đối thoại trực tiếp với người đọc. Đây chính là nét đổi mới so với cung cách làm báo truyền thống. Trước đây, tờ báo và nhà báo chủ động cung cấp thông tin cho độc giả, không nắm bắt được sự mong muốn được chia sẻ, được đối thoại của người đọc. Ngày nay, họ có thể trao đổi trực tiếp với các thành viên mạng và hình thành trong đầu những ý tưởng cho nhiều bài báo mới của mình. Các tin tức mà báo chí đề cập càng trở nên nhanh hơn, cụ thể hơn, xác thực hơn và đáp ứng nhu cầu công chúng tốt hơn so với thời kỳ làm báo trước đây. Mọi người đều có thể tạo ra và lan truyền tin tức họ muốn được chia sẻ, được cùng nhiều người bàn thảo, thậm chí muốn tạo nên dư luận xã hội. Như vậy, việc cung cấp thông tin và cả bình luận về thông tin không còn là độc quyền của nhà báo. Điều này góp phần tạo mối quan hệ bình đẳng giữa nhà báo và công chúng.
Nhờ những tính năng của mạng xã hội mà nhà báo, tòa soạn báo có thể dễ dàng theo dõi được các ý kiến góp ý, các quan điểm, sự nhận xét của họ về vấn đề được nói đến trong bài báo đó thông qua phần thích, bình luận, chia sẻ đó. Từ đó, nhà báo, cơ quan báo chí đó có thể viết bài, đăng tải các tin tức sao cho phù hợp với nhu cầu của độc giả. Và nhà báo cũng có thể đưa ra các quan điểm của mình để cùng nhau thảo luận, bình luận với công chúng, có thể phản hồi một cách trực tiếp thông qua phần “comment” (bình luận).
Như vậy, mối quan hệ giữa báo chí và mạng xã hội là mối quan hệ tác động qua lại lẫn nhau. Quá trình hoạt động báo chí đang song hành và có sự tương tác mạnh mẽ với mạng xã hội, trong đó báo chí vừa cung cấp thông tin, đề tài cho mạng xã hội vừa thu nhận được từ đó nguồn tư liệu, nguồn gợi ý đề tài, nguồn đánh giá, thẩm định chất lượng thông tin. Với sự tham gia, đồng hành của mạng xã hội vào đời sống thông tin, có thể thấy hoạt động báo chí trở nên sôi động hơn, đa chiều, thiết thực hơn.
2. Tính cạnh tranh
Bên cạnh mặt tương tác, kích thích lẫn nhau, báo chí và mạng xã hội còn cạnh tranh lẫn nhau nhằm thu hút sự chú ý và tham gia của công chúng. Trong mối tương quan cạnh tranh, cả báo chí và mạng xã hội đều cố gắng phục vụ tốt hơn nhu cầu của công chúng.
Thông tin báo chí mang những đặc điểm: tính thời sự, tính công khai, tính mục đích, tính định kỳ đều đặn, tính phong phú đa dạng và nhiều chiều, tính dễ hiểu, dễ nhớ, dễ làm theo và tính tương tác. Trước đây khi mạng xã hội chưa ra đời, có thể nói đó là những đặc điểm chỉ có ở thông tin báo chí, nhưng với sự ra đời của mạng xã hội, các tờ báo không còn nguồn duy nhất cung cấp thông tin và phân phối thông tin hàng ngày tới đông đảo công chúng nữa mà mạng xã hội cũng đã trở thành một môi trường cung cấp, truyền bá và tương tác thông tin rất nhanh thông tin rất nhanh.
Mạng xã hội và báo chí cạnh tranh ở các mặt:
- Cạnh tranh về thông tin thời sự: Báo chí và mạng xã hội đều nỗ lực phản ánh nhanh nhất những sự kiện mới xảy ra trong đời sống. Báo chí được biết đến như là kênh thông tin nhanh nhạy, phổ biến, sâu rộng. Trước sự linh hoạt, nhạy bén của mạng xã hội trong việc cập nhật những thông tin mới ở tất cả các mặt trong đời sống của người dân, báo chí đã gặp phải sức ép về cạnh tranh thông tin. “Facebook, Twitter, Google+... đã trở nên quá quen thuộc với người dân trên khắp thế giới, thu hút hàng trăm triệu, thậm chí hàng tỷ người sử dụng, tạo ra một cộng đồng cực kỳ lớn, với tốc độ lan tỏa thông tin chóng mặt. Ngay cả những trang thông tin điện tử, một loại hình báo chí mới, đôi khi cũng thua kém mạng xã hội trong việc lan tỏa thông tin, ít nhất dưới góc độ thời gian. (Đông Hà, Mạng xã hội - Thách thức lớn với báo chí truyền thống).
Một tòa soạn với số lượng phóng viên có hạn nên không thể nào nắm bắt ngay những thông tin nóng hỏi diễn ra ở mọi nơi. Nhưng mạng xã hội thì lại làm được điều này do thành viên trong mạng xã hội rất đông đảo, hàng triệu người nên nếu có một sự kiện quan trọng vừa mới xảy ra thì ngay tức khắc trên mạng xã hội đã có.
Do vậy, trong nhiều trường hợp, thông tin về sự kiện mới xảy ra xuất hiện trên mạng xã hội trước khi xuất hiện trên báo chí. Điều này là do người sử dụng mạng xã hội có mặt ở khắp mọi nơi, họ có thể thu nhận những hình ảnh, âm thanh về sự kiện mới xảy ra bất cứ lúc nào và tải lên mạng xã hội, trước cả khi nhà báo phát hiện và tiếp cận sự kiện. Trong sự kiện trận động đất, sóng thần xảy ra ở Nhật Bản năm 2011, riêng buổi chiều ngày 11.03.2011, đã có hơn 9.000 clip liên quan đến trận động đất và 7.000 clip liên quan đến trận sóng thần được tải lên Youtube. Những hình ảnh và video clip này về sau đã được các báo chí ở Nhật Bản cũng như trên thế giới xâu chuỗi và sử dụng, góp phần thông tin cho công chúng toàn thế giới cái nhìn toàn cảnh về thảm họa thiên nhiên này. Sự nhanh nhạy đó của mạng xã hội đã tạo ra sức ép để báo chí đẩy nhanh tốc độ cập nhật tin tức, đồng thời, khẳng định vai trò của mình là người cung cấp thông tin chính thống. Thông tin trên báo chí là thông tin đã qua kiểm chứng, thẩm định, mang tính tin cậy và được công chúng coi như nguồn để đánh giá, kiểm chứng thông tin trên mạng xã hội.
- Cạnh tranh về tính công khai, nhiều chiều: Thông tin trên báo chí và mạng xã hội đều mang tính công khai, đa dạng và nhiều chiều, thậm chí do không phụ thuộc vào cơ quan chủ quản nên thông tin còn có phần công khai và nhiều chiều hơn. Mạng xã hội có thế mạnh về việc giao lưu, chia sẻ, trình bày cảm xúc nên các thành viên có thể thoải mái trình bày quan điểm của mình. Ở một góc độ nào đó điều này đã làm cho thông tin trên mạng xã hội vượt qua được rào cản cá nhân để trở nên đa dạng nhiều chiều. Mặt khác cho thấy, điều kiện trao đổi trên mạng xã hội cũng thẳng thắn hơn trên báo chí, ở đó các cá nhân bình luận một cách tự do nhất, góp ý một cách thẳng thắn nhất và do vậy thông tin cũng có sự nhiều chiều hơn bởi nó qua góc nhìn của nhiều người.
Trong sự cạnh tranh này, báo chí vừa nâng cao tính công khai, nhiều chiều vừa thực hiện chức năng định hướng, hướng dẫn nhận thức phù hợp hơn đối với các cuộc thảo luận trên mạng. Điều này thể hiện sức mạnh của báo chí trong bối cảnh mạng xã hội trở nên ngày càng phổ biến.
- Cạnh tranh về tính tương tác: Trong cuốn Cơ sở lý luận báo chí, PGS.TS Nguyễn Văn Dững có viết “Trong truyền thông, tương tác có nghĩa là sự tác động, giao tiếp hai chiều qua lại giữa chủ thể với khách thể truyền thông, giữa nhà truyền thông với công chúng trong điều kiện và vấn đề cụ thể nào đó” (tr.87). Trong một cuốn sách khác, cuốn Truyền thông lý thuyết và kỹ năng cơ bản, PGS.TS Nguyễn Văn Dững cũng chỉ ra một trong những nguyên lý của truyền thông là “trong quá trình truyền thông, tần suất tương tác giữa chủ thể và khách thể càng nhiều, càng bình đẳng, càng nhiều người tham gia bao nhiêu, thì năng lực và hiệu quả truyền thông càng cao bấy nhiêu” (tr.116).
Tính tương tác là một trong những thế mạnh của báo chí, đặc biệt là báo mạng điện tử, tuy nhiên báo mạng điện tử cũng bị cạnh tranh bởi mạng xã hội ở ngay thế mạnh này. Mạng xã hội sẽ “chết” nếu nó ngừng tương tác với công chúng do vậy mà bất cứ trang mạng xã hội nào cũng luôn biết phát huy thế mạnh này. Trên Facebook, tính tương tác thể hiện ngay phần bình luận trong mục Cảm xúc cá nhân, trong nhóm, trong trang hay cả trong phần Confession. Còn ở Youtube thì phần bình luận ở ngay phía dưới mỗi video, và người có tài khoản của Youtube có thể ngay lập tức tham gia bình luận.
Nhờ tính năng tương tác mà cư dân mạng được thỏa sức thể hiện ý kiến, bình luận về vấn đề mà mình quan tâm. Mỗi người lại mang những quan điểm, nhìn nhận vấn đề khác nhau tạo ra những luồng ý kiến khác nhau. Cũng không thiếu những độc giả trung thành, họ thực sự quan tâm đến những vấn đề những sự kiện và họ đi sâu tìm hiểu để đưa ra những ý kiến sắc bén, có lý. Chính họ đã đóng góp những cái nhìn mới mẻ cho vấn đề. Đây là một kênh quan trọng để các nhà báo cũng nắm bắt các chiều hướng dư luận.
Báo chí với những cuộc phỏng vấn độc quyền là cầu nối giữa những người nổi tiếng, những người của công chúng đến với khán giả, người hâm mộ. Trước kia, câu chuyện về đời sống gia đình, về công việc hay những tâm tư, nguyện vọng của những người nổi tiếng, những người được công chúng quan tâm như ca sĩ, diễn viên, vận động viên, MC truyền hình... phần lớn là do báo chí đăng tải với những bài viết hay những bài phỏng vấn nhân vật. Nhưng từ khi mạng xã hội ra đời, mà tiêu biểu là Facebook với cách tính năng như trang, nhóm thì người nổi tiếng càng có nhiều cơ hội để gần hơn với những người hâm mộ. Và công chúng cũng không nhất thiết phải thông qua báo chí mới biết thông tin về cuộc sống, công việc thần tượng của mình.
Dường như mạng xã hội có thể cung cấp mọi thông tin, từ những thông tin ảnh hưởng đến đời sống của nhiều người như động đất, sóng thần, bão lũ, hỏa hoạn, chiến tranh, đâm xe, bạo lực, tội phạm… đến những điều nhỏ nhặt bình thường nhất trong cuộc sống riêng tư sinh hoạt mỗi người. Không chỉ vậy, những tiện ích chia sẻ của mạng xã hội giúp người dùng được tùy chọn để tạo ra một không gian riêng, khiến ai cũng có cơ hội trở thành trung tâm của đám đông. Các mạng xã hội đem đến cho những người tham gia nhận thức rằng họ đang là một phần của câu chuyện. Trong sự cạnh tranh đó, “mạng xã hội đã buộc các cơ quan báo chí phải thay đổi cách suy nghĩ từ làm báo một chiều sang đối thoại hai chiều với độc giả”. (Theo ông Lưu Vũ Hải, cục trưởng Cục Phát thanh truyền hình - thông tin điện tử, tại hội thảo Mạng xã hội và báo chí do Bộ Thông tin - Truyền thông phối hợp với Đại sứ quán Thụy Điển tổ chức tại Huế ngày 28.10.2011).
Báo chí ý thức sự lớn mạnh của mạng xã hội. Công chúng yêu thích mạng xã hội bởi thông tin nhanh nhạy và khả năng tạo ra diễn đàn bàn luận công khai, sôi nổi, thoải mái. Trong môi trường đó, báo chí không phủ định vai trò của mạng xã hội mà ngược lại, lấy đó làm động lực để cạnh tranh. Trong điều kiện mạng xã hội ngày càng tỏ ra có thế mạnh trong việc cung cấp thông tin một cách nhanh chóng, đa chiều thì nhà báo cần phải phát huy thế mạnh nghề nghiệp của mình tức cung cấp thông tin một cách khách quan, chính xác với tính định hướng cao.
3. Khả năng tương tác, tận dụng lẫn nhau
Trong hội thảo “Tác động của truyền thông xã hội lên tác nghiệp báo chí” do Trung tâm nghiên cứu truyền thông phát triển (RED) tổ chức ngày 24.12.2013, ông Lưu Đình Phúc đặt vấn đề truyền thông xã hội đang cạnh tranh với các phương tiện truyền thông. Theo ông, kết quả các khảo sát cho thấy hiện số người xem truyền hình, đọc báo, tạp chí, báo mạng, nghe đài... lớn hơn truyền thông xã hội. Tuy nhiên, một số nhà báo tại hội thảo cho rằng nhìn ra thế giới thì có nơi truyền thông xã hội đã chiếm ưu thế trong cuộc “giành giật” công chúng với báo chí. Còn theo ông Nguyễn Quang A (nguyên chủ tịch Hội Tin học Việt Nam) thì báo chí chính thống và truyền thông xã hội hoàn toàn có thể cộng sinh với nhau trong việc đáp ứng nhu cầu thông tin thật sự của bạn đọc.
Thông qua sự quảng bá của mạng xã hội, nếu những thông tin có chất lượng, lập luận khoa học, sắc bén được người đọc thừa nhận… thì thương hiệu của tờ báo, uy tín của nhà báo được nâng lên. Nếu mạng xã hội tiếp nhận, truyền bá và thảo luận về một bài báo nào đó thì đây sẽ là kênh có hiệu ứng lan truyền nhanh, mạnh nhất, tới được số lượng độc giả gấp nhiều lần so với việc nó chỉ được đăng tải trên trang báo chính thức. Trên thực tế, đã hình thành thói quen công chúng tiếp nhận thông tin trên báo chí ngay trên mạng xã hội.
Tương tác với mạng xã hội, hiệu ứng của truyền thông đạt mức cao, bởi số lượng người tham gia bình luận, đóng góp ý kiến, lượt chia sẻ thông tin chính là con số thiết thực nhất để đánh giá thông tin mà nhà báo đưa ra, quá trình truyền thông có thành công hay không. Qua đó mỗi nhà báo sẽ rút ra được kinh nghiệm trong việc nâng cao khả năng tương tác của mình đối với công chúng thông qua việc tiếp tục khai thác những thông tin liên quan đến những tin tức mà độc giả đang quan tâm nhiều nhất.
Cũng qua mạng xã hội, độc giả tiếp cận sâu hơn với thông tin báo chí, giúp họ hiểu hơn về vấn đề mà mình quan tâm, qua đó họ sẽ gửi những bài luận, những ý kiến có chiều sâu cho tòa soạn, và mong muốn trở thành cộng tác viên cho mảng bài mà họ quan tâm. Mạng xã hội đã tạo ra sự gắn bó giữa độc giả và người làm báo, mỗi độc giả đều có thể viết về lĩnh vực mà họ quan tâm, và có thể lan truyền tin tức trên mạng xã hội, và họ có thể trở thành những cộng tác viên cho cơ quan báo chí.
Trong điều kiện thực tế hiện nay, mỗi một nhà báo, phóng viên còn là thành viên trong cộng đồng cư dân mạng. Chính vì vậy, họ có điều kiện nắm bắt dư luận, cập nhật thông tin. Nhiều vấn đề, sự kiện được xã hội quan tâm, được bàn luận sôi nổi trên các trang mạng xã hội chính là dư luận xã hội mà báo chí quan tâm và muốn nắm bắt. Nắm bắt, triển khai những đề tài ý tưởng, giải đáp được những bức xúc, nhu cầu thông tin này một cách nhanh chóng, chính là hiệu quả mà báo chí có thể mang lại. Sự nhanh nhạy của cơ quan báo chí và người làm báo, trả lời được những thắc mắc và cung cấp trúng, đúng nhu cầu thông tin của công chúng.
Có thể thấy, báo chí đã sử dụng mạng xã hội như công cụ phục vụ đắc lực. Các mạng xã hội phổ biến với báo chí như Facebook, Twitter, Blogspot, Wordpress, Google+, Multiply… là những trang mạng xã hội thu hút đông đảo những người làm báo. Các cơ quan báo chí tận dụng các mạng xã hội này trong việc truyền thông, nâng cao hiệu quả báo chí, và là kênh tương tác hiệu quả giữa nhà báo với công chúng. Tại tọa đàm nghiệp vụ Khai thác mạng xã hội phục vụ công tác thông tin báo chí do Đại sứ quán Australia tổ chức, Ông Phan Lợi - Phó tổng thư ký tòa soạn Báo Pháp Luật TP.HCM - dẫn chứng, vụ một đoàn tình nguyện viên đến bản heo hút ở Sơn La và phát hiện nhiều kiện hàng có xuất xứ Phần Lan vứt dầm mưa dãi năng nhiều năm. Họ đã chụp ảnh đưa lên Facebook và ngay lập tức nhiều phóng viên đã lần theo thông tin trên Facebook để tìm đến đúng địa chỉ và phát hiện ra 1 dự án năng lượng mặt trời đã nghiệm thu từ cuối năm trước. Các bài điều tra của báo chí sau đó đã khiến Chính phủ phải cử đoàn đi kiểm tra và yêu cầu các bộ, ngành liên quan báo cáo.
Như vậy, mạng xã hội và báo chí có mối quan hệ mật thiết. Mặc dù, báo chí bị mạng xã hội cạnh tranh gay gắt nhưng khi biết tận dụng mối quan hệ này thì báo chí sẽ có thêm một trợ thủ đắc lực, một môi trường tương tác và có nhiều điều kiện thuận lợi hơn để phát triển. Việc khai thác thông tin dần dễ dàng hơn, nội dung thông tin đa dạng, phong phú, hấp dẫn bạn đọc. Sự tương tác giữa báo chí và công chúng không còn là vấn đề khó khăn nữa, đặc biệt là lượng độc giả vô cùng lớn từ mạng xã hội sẽ có nhiều điều kiện tiếp xúc với báo chí, với các tờ báo để trở thành những độc giả quen thuộc của báo chí.
------------------
Tài liệu tham khảo
1. Nguyễn Văn Dững chủ biên (2006), Truyền thông, lý thuyết và kỹ năng cơ bản, NXB Lý Luận Chính Trị, Hà Nội.
2. Nguyễn Thế Kỷ (2011), Báo điện tử, trang tin điện tử và mạng xã hội: Định hướng phát triển và quản lý trên Tạp chí Cộng Sản, số 12.2011.
3. Tạ Ngọc Tấn (2001), Truyền thông đại chúng, NXB Chính Trị Quốc Gia, Hà Nội.
4. Michael Schudson (2003) Sức mạnh tin tức truyền thông, sách tham khảo, NXB Chính Trị Quốc Gia, Hà nội.
TS. ĐINH THU HẰNG (Theo nguoilambao.vn)
