• Tweet

Thông điệp từ hành động

Đổi mới chương trình và nội dung dạy học không thể tách rời việc đổi mới phương pháp dạy học (PPDH), thay đổi phong cách lên lớp của các thầy giáo, cô giáo – những người đóng vai trò là nhân tố hàng đầu quyết định thành công và chất lượng của sự nghiệp giáo dục. 

PGS.TS Hoàng Hoà Bình – Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam - cho rằng, nếu giáo viên (GV) muốn truyền thông điệp đến học sinh (HS) qua mỗi bài học chỉ bằng lời thuyết giảng thì chưa thể chuyển thành kĩ năng nhận thức và tự nhận thức. Để bài học nhận thức được khắc sâu trong trí óc các em, trở thành kĩ năng sống, GV cần tổ chức cho HS tiếp nhận thông điệp trên qua hoạt động.

”Khi triển khai chương trình mới, nhiều GV thấy điều khó thực hiện nhất là đổi mới PPDH, phần vì đã quen với phương pháp thuyết giảng, không dễ thay đổi ngay một sớm một chiều, phần vì chưa nắm thật chắc PP mới, làm gì cũng sợ sai.

Thực ra, nguyên tắc vận hành của lớp học mới rất đơn giản. Nó giống như nguyên tắc tập luyện của một đội bóng, trong đó GV là huấn luyện viên, đóng vai trò tổ chức cho HS thực hiện các nhiệm vụ nêu trong SGK để tự chiếm lĩnh kiến thức và phát triển kĩ năng thực hành. Về phía HS, nếu không tự mình thực hiện đủ các bài luyện tập thì không có được thể lực, kĩ năng và kiến thức cần thiết của một cầu thủ. Nắm chắc nguyên tắc này, GV sẽ cảm thấy tự tin và có nhiều sáng kiến trong quá trình thực hiện PPDH mới” - PGS.TS Hoàng Hòa Bình cho hay. 

Sách giáo viên: Rất quan trọng

Làm thế nào để GV hiểu đúng tinh thần tổ chức hoạt động thể hiện qua từng bài dạy? PGS.TS Hoàng Hòa Bình cho rằng - đó là nhiệm vụ của sách giáo viên (SGV).

Đồng quan điểm với PGS.TS Hoàng Hoà Bình, GS Nguyễn Minh Thuyết cũng khẳng định: SGV là một trong những nhân tố quan trọng quyết định sự thành công của cải cách giáo dục (CCGD), đặc biệt cải cách PPDH trong giai đoạn hiện nay. Vì không bao giờ có thể đợi đào tạo lại tất cả GV hoặc thay đổi chương trình đào tạo của tất cả các trường sư phạm xong mới bắt đầu CCGD ở trường phổ thông, nên SGV sẽ phải đảm nhận chức năng bồi dưỡng GV về PPDH, ít nhất là trong thời gian 5 năm đầu của CCGD. 

SGV được biên soạn tốt sẽ giúp GV thực hiện được tư tưởng của chương trình mới, giảm thiểu những tranh cãi, thắc mắc trong nội bộ cũng như tránh được khả năng làm cho chương trình bị tăng tải, đảm bảo sự thành công của chương trình mới. 

Để SGV có tác dụng thiết thực, thu hẹp khoảng cách giữa lời hướng dẫn trong SGV với bài soạn có thể dùng để lên lớp, GS Nguyễn Minh Thuyết cho rằng, SGV cần đưa ra cho mỗi bài (hoặc cụm bài) một phương án tổ chức hoạt động, một quy trình dạy học tường minh, tinh giản, đúng trọng tâm, có thể triển khai thành chuỗi hoạt động nhịp nhàng, hợp lý. 

Nếu SGV soạn thảo được các quy trình mẫu dạy từng kiểu bài điển hình của từng phân môn theo tinh thần tổ chức hoạt động, vừa có những chỉ dẫn cụ thể về PP, vừa phù hợp với đối tượng HS thì sẽ là những gợi ý tốt để GV tham khảo, hiểu thế nào là đổi mới PPDH, là dạy học phát huy tính tích cực của HS. Trên cơ sở nắm vững một phương án, GV sẽ tự tin, có nhiều khả năng sáng tạo thêm những cách tổ chức dạy học mới, tạo nền tảng cho một phong trào đổi mới PPDH diễn ra thực sự ở tất cả các cấp học phổ thông. 

Từ những quy trình mẫu thích hợp với từng kiểu bài, GV còn có thể giúp HS vận dụng PP tiếp cận hợp lý để tự học các bài cùng dạng trong chương trình. Như vậy, dù khối lượng kiến thức trong chương trình có lớn cũng không nảy sinh vấn đề quá tải. 

Có quan niệm cho rằng việc biên soạn các giáo án trong SGV sẽ hạn chế sự sáng tạo của GV, theo GS Nguyễn Minh Thuyết đây là quan niệm cực đoan. 

“Sẽ không thể tạo nên được một sự chuyển biến thật sự về PP trong chuyên ngành (có thể sẽ chỉ là chuyển biến nhất định ở những cá thể GV giỏi) nếu GV không nhận được giúp đỡ thiết thực qua các bài soạn trong SGV để được tạo điều kiện sáng tạo một cách tự tin. Giáo án vì vậy được hiểu là bản thiết kế tổ chức hoạt động của mỗi GV trên cơ sở đọc SGK, tham khảo SGV và các tài liệu khác để dạy học phù hợp với đối tượng HS” - GS Nguyễn Minh Thuyết khẳng định.

(Theo GD&ĐT)