Xã hội hoá công tác bảo vệ rừng phòng hộ đầu nguồn ở Quế Phong
Là huyện miền núi cao, do đó huyện Quế Phong chỉ có 3.785ha ruộng nước sản xuất hai vụ. Trước đây, tập quán sản xuất của nông dân trong huyện vẫn dựa vào tự nhiên, làm rẫy và du canh, du cư. Việc quản lý bảo vệ rừng phòng hộ trên địa bàn gặp không ít khó khăn phức tạp do nhiều nguyên nhân. Nơi có diện tích rừng tập trung thì xa dân cư, địa hình hiểm trở, tình trạng khai thác gỗ rừng trái phép vẫn xảy ra gây ảnh hưởng không ít đến trật tự an toàn xã hội cũng như trong công tác bảo vệ rừng.
Bằng nhiều giải pháp tích cực, chủ động, tập trung chỉ đạo quyết liệt, công tác bảo vệ và phát triển vốn rừng ở Quế Phong đã đạt nhiều kết quả. Tài nguyên rừng được giữ vững và từng bước nâng lên. Đặc biệt, vai trò của các tổ chức, đơn vị trong quản lý, bảo vệ rừng đã thực hiện tốt công tác xã hội hoá công tác bảo vệ rừng phòng hộ đầu nguồn trong cộng đồng dân cư thôn bản.
Với chức năng nhiệm vụ được giao khi thành lập, trong gần 10 năm qua, BQL rừng phòng hộ Quế Phong đã thực hiện tốt công tác quản lý, bảo vệ, gây trồng, nuôi dưỡng và phát triển vốn rừng trên địa bàn 12 xã với quy mô tổng diện tích 53.345ha. Đồng thời, Ban quản lý rừng phòng hộ Quế Phong cũng đã phối hợp chặt chẽ với các đơn vị trên địa bàn như Hạt Kiểm lâm, Ban chỉ huy quân sự... tham mưu với UBND huyện xây dựng phương án giao khoán bảo vệ rừng phòng hộ theo các quy định của Nhà nước nhằm giảm dần và chấm dứt việc phá rừng làm nương rẫy, tập trung chăm sóc, bảo vệ và làm giàu vốn rừng.
Trong thời gian qua, Ban quản lý rừng phòng hộ Quế Phong đã giao khoán việc khoanh nuôi, bảo vệ rừng cho 730 hộ dân sống trên địa bàn 8 xã quản lý theo quy định của nhà nước. Đồng thời, không ngừng tuyên truyền vận động nhân dân tham gia công tác trồng rừng trên đất chưa có rừng một cách có hiệu quả. Nhờ gắn quyền lợi của người dân với công tác bảo vệ và phát triển rừng, nên rừng phòng hộ ở đây ngày càng phát triển và được bảo vệ tốt.
Bản Na Bón xã Tiền Phong nằm dọc theo quốc lộ 48 của khẩu Thông Thụ trên 3km. Toàn bản có trên 200ha rừng nằm sát ven đường quốc lộ nên rất dễ xảy ra chặt phá rừng và vận chuyển lâm sản trái phép. Xác định, việc quản lý, bảo vệ rừng là hết sức quan trọng và không có giải pháp nào tốt hơn là gắn trách nhiệm và quyền lợi với chính người dân sống ven rừng nên toàn bộ diện tích rừng ở đây đã được giao đến tận hộ dân. Do được hưởng lợi từ việc tỉa thưa cây rừng, được trồng rừng và khai thác lâm sản ngoài gỗ trong diện tích nhận khoán mà đời sống bà con dân bản khá hơn hẳn. Hiện nay, Bản Na Bón có 40/90 hộ nhận khoán khoanh nuôi, bảo vệ rừng. Nhiều hộ ở đây còn trồng rừng sản xuất tại những khu vực không nằm trong qui hoạch rừng phòng hộ. Nhiều diện tích đất nương rẫy của bản đã chuyển sang trồng rừng nguyên liệu góp phần giảm diện tích đất rẫy cả bản từ 10ha xuống còn 5ha.
 |
| Phối hợp bảo vệ rừng đầu nguồn |
Cùng với chủ trương xã hội hóa công tác bảo vệ rừng của Nhà nước, huyện Quế Phong và BQL rừng phòng hộ đã thực hiện nhiều chương trình bảo vệ và phát triển vốn rừng nhằm đẩy nhanh tốc độ trồng rừng. Trong đó nhiều giải pháp bảo vệ vốn rừng đã được thực hiện nghiêm, có hiệu quả cao như: giao đất lâm nghiệp cho các tổ chức, hộ gia đình, cá nhân; ký và thực hiện cam kết bảo vệ, phát triển rừng, PCCCR với các thôn, bản; đẩy mạnh sản xuất giống cây trồng cung cấp cho công tác trồng rừng; tổ chức các lớp tập huấn, tuyên truyền đến từng người dân, tăng cường giám sát, kiểm tra thực hiện SX nương rẫy trong mùa khô, chủ động công tác PCCCR... Vì vậy, trong nhiều năm liền, công tác PCCCR trên địa bàn rừng phòng hộ ở Quế Phong rất tốt, không để xảy ra vụ cháy rừng nào nghiêm trọng, ý thức của trách nhiệm của chính quyền địa phương và người dân đều được nâng lên.
Bên cạnh việc giao khoán khoanh nuôi, bảo vệ, công tác phát triển vốn rừng ở Quế Phong cũng được đẩy mạnh. Nhận thức được vai trò và tầm quan trọng của rừng, trong những năm qua, Quế Phong đã chỉ đạo nhân dân trồng, khoanh nuôi, chăm sóc và bảo vệ rừng có hiệu quả, thực hiện giao đất, giao rừng đến từng hộ gia đình. Từ nhiều năm nay, phong trào thi đua nhận khoán khoanh nuôi bảo vệ rừng phòng hộ trong các bản ở xã Châu Kim đã góp phần bảo vệ vững chắc diện tích rừng có trên địa bàn. Đặc biệt có những bản 100% hộ dân đều nhận bảo vệ rừng. Nhờ vậy, rừng đầu nguồn ở Quế Phong luôn được bảo vệ tốt, hạn chế tình trạng khai thác, chặt phá trái phép.
Do được tập trung khoanh nuôi, chăm sóc và bảo vệ, nên độ che phủ của rừng Quế Phong tăng nhanh, Đến nay, độ che phủ rừng trên địa bàn toàn huyện được phát triển đạt gần 85% vào năm 2009, tăng 14,05% so với năm 1996, trở thành huyện có độ che phủ rừng khá cao trong cả nước. Không những thế, nhiều hộ dân huyện Quế Phong còn biết sản xuất nông - lâm kết hợp theo hướng kinh tế trang trại vườn rừng - vườn nhà, mô hình sản xuất VACR. Đến năm 2009, toàn huyện có trên 150 trang trại lớn nhỏ, bước đầu mang lại hiệu quả khá, nhiều hộ có diện tích trang trại trên 10 ha và cho thu nhập bình quân đạt 10-15 triệu đồng/hộ/năm. Có thể kể ra một số mô hình điểm như mô hình kinh tế tổng hợp VACR theo hướng quy hoạch canh tác bền vững, bảo vệ hệ sinh thái tự nhiên trong khu rừng đặc dụng khu vực biên giới của gia đình anh Vi Văn Nhất, bản Ná Sái xã Hạnh Dịch, mô hình trang trại VAC gắn với phát triển nguồn lợi từ trồng rừng, cho thu nhập ổn định của ông Phạm Công Thành bản Hói xã Tiền Phong...
Như vậy, có thể thấy, để thực hiện công tác XHH bảo vệ rừng phòng hộ đầu nguồn thì trước hết phải nâng cao nhận thức ngay từ trong cộng đồng, từ thôn bản. Đây là giải pháp vừa mang tính cấp thiết trước mắt, vừa mang tính chất lâu dài. Đồng thời, thực hiện định canh, định cư, quy vùng sản xuất nương rẫy, ngăn chặn tình trạng lấn chiếm, phát đốt đất rừng trái phép làm nương rẫy. Bên cạnh đó, cần tăng cường công tác quản lý nhà nước về rừng, tiến hành giao khoán bảo vệ rừng cho người dân sống trong khu rừng đặc dụng, rừng phòng hộ. Nhận thức về vai trò to lớn của rừng, đặc biệt là đối với môi trường sinh thái, phòng chống lũ lụt, thời gian qua, BQL rừng phòng hộ Quế Phong đã có nhiều nỗ lực trong công tác bảo vệ và phát triển rừng đặc biệt là diện tích rừng phòng hộ đầu nguồn. Đơn vị đã tích cực tham mưu và triển khai nhiều chương trình, dự án về bảo vệ và phát triển rừng của Nhà nước và tỉnh như dự án 661, Chương trình 135, 30A,... Nhờ vậy, hầu hết diện tích rừng trên địa bàn đều được trông coi, bảo vệ tốt, mật độ cây tái sinh ngày càng được nâng cao.
Tài nguyên rừng có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong quá trình hình thành và phát triển của loài người, có giá trị to lớn trong việc phòng hộ, bảo vệ môi trường sinh thái. Đặc biệt, rừng phong hộ đầu nguồn còn có tác dụng giữ nước chống xói mòn, rửa trôi, lũ lụt, hạn hán, cung cấp nguồn nước sạch sinh hoạt và sản xuất cho con người. Do đó, XHH công tác bảo vệ đối với rừng phòng hộ đầu nguồn ở Quế Phong là một trong những giải pháp bền vững góp phần bảo vệ tài nguyên rừng, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.
(Việt Anh)
