Doanh nghiệp Nghệ An sau cổ phần hoá
Đến thời điểm này, trên địa bàn tỉnh Nghệ An có trên 7.000 doanh nghiệp, trong đó, phần lớn là các công ty hoạt động theo mô hình cổ phần. Hàng năm, các công ty cổ phần đã đóng góp tích cực trên mọi mặt để phát triển kinh tế xã hội. Phải khẳng định rằng hầu hết các doanh nghiệp cổ phần và doanh nghiệp nhà nước được cổ phần hoá thành công đã có được kết quả kinh doanh tốt hơn sau quá trình chuyển đổi.
Công ty cổ phần gạch ngói Trung Đô Nam Giang tiền thân là xí nghiệp gạch ngói Cầu Mượu được bộ xây dựng quyết định thành lập từ những năm 1959 để đáp ứng nhu câu xây dựng hạ tầng tại nghệ an và khu 4 cũ. Trải qua nhiều thăng trầm, đã có những lúc phải đóng cửa, có những thời điểm tưởng chừng phải chấp nhận phá sản. Tuy nhiên, bằng sự sáng tạo đổi mới và linh hoạt ứng dụng nhanh nhạy các chủ trương chính sách của Đảng, Nhà nước, vì vậy xí nghiệp gạch ngói Cầu Mượu, nay là xí nghiệp gạch ngói Trung Đô
 |
| Sản phẩm ra lò của Công ty CP gạch ngói Trung Đô Nam Giang |
Còn Công ty cổ phần vận tải và dịch vụ Petrolimex (PTS) tiền thân là một xí nghiệp vận tải và cơ khí trực thuộc Công ty xăng dầu Nghệ Tĩnh. Từ khi được tách ra để cổ phần hoá và thành lập đến nay, đơn vị đã không ngừng lớn mạnh. Từ một doanh nghiệp loại 2 hoạt động đơn ngành, nay đã thành một doanh nghiệp loại 1 hoạt động đa ngành trên các lĩnh vực kinh doanh vận tải trong và ngoài nuớc, kinh doanh xăng dầu, các sản phẩm hoá dầu, sửa chữa ô tô, đào tạo lái xe, đào tạo nghề. So sánh chỉ số phát triển của đơn vị mới thấy được sự lớn mạnh và năng động từ hoạt động của một công ty sớm được cổ phần hoá. Năm 2.000 là năm đầu tiên sau cổ phần hoá, doanh thu của công ty PTS chỉ xấp xỉ 30 tỷ đồng nhưng đến năm 2009 con số này đã lên tới hơn 280 tỷ đồng, 9 tháng đầu năm 2010, doanh thu của đơn vị đạt gần 360 tỷ đồng. Có được kết quả đó là nhờ mô hình công ty sau cổ phần hoá đã tạo được sự linh hoạt trong điều hành của ban lãnh đạo, phát huy được sức mạnh đoàn kết và trí tuệ của mỗi một thành viên của công ty - Ông Võ Văn Tân - GĐ Công ty PST khẳng định.
Hiện nay, theo thống kê chưa đầy đủ, hệ thống các công ty cổ phần trên địa bàn tỉnh đã giải quyết việc làm cho hơn 30.000 lao động. Hàng năm, nộp ngân sách nhà nước chiếm hơn 1/3 tổng thu ngân sách. Các công ty cổ phần và những đơn vị đã cổ phần hoá thành công đã đóng góp một phần quan trọng trong tiến trình phát triển kinh tế xã hội địa phương. Tuy nhiên một thực trạng đáng báo động hiện nay tại các công ty cổ phần và doanh nghiệp sau cổ phần hoá là sự thiếu hiểu biết về quy chế hoạt động của công ty cũng như thiếu hiểu biết về pháp luật làm ảnh hưởng đến hoạt động và hiệu quả chung của từng đơn vị. Như tại công ty cổ phần Trường Thịnh, sau khi ông chủ tịch HĐQT qua đời, người con trai của ông đã có những mâu thuẫn kéo dài với 2 thành viên sáng lập còn lại của công ty về quyền quản lý và chức danh giám đốc, đại diện cho công ty theo pháp luật. Từ đó, làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín của doanh nghiệp, công việc bị đình đốn, người lao động thiếu việc làm. Hiện nay, các cơ quan chức năng đang tích cực kiểm tra, hướng dẫn để giúp doanh nghiệp này sớm ổn định tình hình.
Một thực trạng khác hiện nay là trình độ và năng lực của một số thành viên HĐQT, ban giám đốc và ban kiểm soát các công ty cổ phần còn nhiều hạn chế, nhất là trong việc nắm bắt quy định của luật doanh nghiệp và điều lệ công ty. Thậm chí có những đơn vị không có cả điều lệ, hoặc có cũng chỉ sao chép, hoặc ứng dụng cứng nhắc bản mẫu của sở kế hoạch đầu tư… Trong khi đó, vai trò của điều lệ công ty thực chất được ví như chiệc gậy hỗ trợ thiết thực và bảo đảm tính pháp lý trong quá trình hoạt động của công ty cổ phần. Chính sự thiếu hiểu biết như vậy mà có những doanh nghiệp khi tiến hành cổ phần hoá hoặc hoạt động đã đãn đến chuyện tranh dành quyền lực, gây mất đoàn kết, từ đó ảnh hưởng đến tình hình chung.
Một thực trạng nữa cùng đặt ra cho các doanh nghiệp cổ phần cần phải giải quyết để có cách điều hành hợp lý, tạo thuận lợi cho sản xuất kinh doanh đó là vấn đề cơ cấu vốn. Vấn đề này liên quan đến tỷ lệ sở hữu phần trăm cổ phiếu có ý nghĩa trong việc nắm quyền chi phối của công ty. Hiện nay, theo quy định thì tỷ lệ 51% được nắm quyền chi phối, nhưng nếu cổ đông hoặc nhóm cổ đông sở hữu 10% cũng có quyền yêu cầu triệu tập đại hội cổ đông, thậm chí có quyền đại hội thì tất nhiên họ cũng có thể bầu ra được một HĐQT mới, điều hành riêng với chỉ số cổ phần ít ỏi mà họ sở hữu. Chính những điều này đã tạo nên những câu chuyện bi hài trong các công ty cổ phần. Một điều nữa cũng đáng quan tâm, đó là sự chênh lệch tỷ lệ nắm giữ cố phần chi phối chỉ chênh lệch nhau đến 2%,9 giữa 51% và 49%) vì vậy, cổ phần chi phối này rất dễ bị thay đổi, dẫn đến dễ mất ổn định trong các công ty cổ phần.
Từ những thực trạng hoạt động của các công ty cổ phần, những bất cập nảy sinh trong thực thi của một số điều của luật doanh nghiệp đã góp phần giảm hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp được cổ phần hoá và các công ty cổ phần. Chính điều này cũng dễ làm mất tính ổn định trong các doanh nghiệpvà trật tự an toàn xã hội. Chính vì vậy, cần phải có những biện pháp hữu hiệu để phát triển loại hình doanh nghiệp này.
Thực chất phát triển doanh nghiệp theo hình thức cổ phần là một lần nữa Đảng, nhà nước cụ thể hoá quyền làm chủ của người lao động. Chủ trương này cũng góp phần thay đổi hình thức quản lý, tạo sự linh hoạt và mềm dẻo trong hoạt động sản xuất kinh doanh, nâng hiệu quả cho nền kinh tế đa thành phần theo định hướng chủ nghĩa xã hội. Tuy nhiên để thực sự chủ trương này đi vào cuộc sống, phát huy được ý nghĩa và bản chất tốt đẹp của loại hình doanh nghiệp này thì không những doanh nghiệp, nguời lao động phải nâng cao hiểu biết về pháp luật và các chủ trương chính sách của Nhà nước, mà các cơ quan quản lý nhà nước cũng cần phải có cách quản lý phù hợp hơn.
(Trịnh Viên)
