“Treo màn” lò mổ gia súc tập trung: Vì sao?
Việc xây dựng các lò giết mổ gia súc tập trung ở các huyện, thành, thị trong tỉnh bắt đầu rầm rộ từ khoảng năm 2004. Nhiều địa phương tiến hành nhanh việc cấp đất cho những tổ chức cá nhân có điều kiện mở lò giết mổ kinh doanh như mọi nghề làm ăn thông thường khác. Huyện Nghĩa Đàn cũ, và nay là trên địa bàn thị xã Thái Hoà, và huyện Đô Lương là hai trong số các huyện xây dựng được lò giết mổ tập trung sớm. Tuy nhiên, đến nay, gần như các lò mổ này không còn hoạt động được nữa. Các chủ cơ sở giết mổ gia súc đành phải đóng cửa lò giết mổ. Đơn giản, chỉ vì người làm nghề kinh doanh thịt gia súc không cần đến các cơ sở này, vì vừa tốn kém, vừa mất công chở gia súc đến làm thịt. Đó là thực trạng khiến cho các lò giết mổ tập trung tự ý phải ngừng hoạt động. Theo Chi cục Thú y tỉnh, tổng số lò giết mổ được xây dựng trên địa bàn tỉnh là 70 lò, nhưng đến nay chỉ có 30 lò hoạt động. Nói là hoạt động, nhưng đều hoạt động cầm chừng. Đây là một khó khăn lớn trong việc quản lí, kiểm dịch gia súc, kiểm tra an toàn thực phẩm trước khi bán ra thị trường cung cấp cho người tiêu dùng. Hiện nay, thịt gia súc, gia cầm được làm bày bán tại hầu hết các chợ đều không có dấu kiểm dịch vệ sinh an toàn thực phẩm. Vậy, không ai dám chắc rằng, số lượng thực phẩm thịt bày bán khắp các chợ lớn, nhỏ là thực phẩm sạch hoàn toàn được. Mục đích xây dựng và phát triển các cơ sở giết mổ gia súc tập trung, chính là nhằm đưa gia súc vào một quy trình giết mổ sạch sẽ, hợp vệ sinh, và kiểm tra, kiểm dịch thực phẩm được tốt hơn, an toàn hơn cho người tiêu dùng. Ông Nguyễn Minh Hạnh - Phó chi cục trưởng Chi cục thú y Nghệ An cho rằng: Muốn quản lí giết mổ tập trung tốt thì chính quyền các cấp phải vào cuộc, phải có quy hoạch đất đai, và phải có chính sách về vấn đề này, bởi vì lò mổ hiện nay không phải của nhà nước mà của cá nhân, tư nhân nên cần phải khuyến khích họ triển khai dịch vụ, và khi xây dựng lò mổ rồi thì phải bắt buộc nhân dân đưa gia súc vào giết mổ tập trung, trách tình trạng xây dựng xong rồi lại bỏ đó.
Một khó khăn làm hạn chế việc kiểm dịch, quản lí giết mổ, đó là, một vài quy định tại Nghị định 40 của Chính phủ chưa thật sự phù hợp với thực tiễn, nên khó có thể áp dụng để xử phạt những sai phạm nếu có trong kiểm dịch vận chuyển. Nghi định quy định: Đối với trâu, bò, 3 con trở lên, lợn 5 con trở lên, gà 100 con trở lên mới tiến hành kiểm dịch. Như vậy, trên thực tế, số gia súc, gia cầm ít hơn quy định trên thì ngành thú y không có quyền để kiểm tra. Trong khi đó, dịch bệnh nhiều lúc lại xẩy ra, bùng phát từ một vài con, và rồi lan tràn sang cả đàn, phát tán trong quá trình giết mổ bừa bãi, mất vệ sinh. Đây có thể là nguyên nhân dẫn đến tình trạng dịch bệnh gia súc tái xuất hiện từ vùng này đến vùng khác, mặc dù hàng năm, ngành thú y các địa phương đều tổ chức đều đặn các đợt tiêm vacxin phòng dịch bệnh.
Về vấn đề quản lí giết mổ gia súc tập trung, rõ ràng, trước đến nay là chưa thể quản lí nổi, vì các tổ chức liên ngành thú y, vệ sinh an toàn thực phẩm, quản lí thị trường còn thiếu sự phối hợp và kiên quyết trong kiểm tra, xử phạt vi phạm của người buôn bán thực phẩm thịt gia súc gia cầm. Người tiêu dùng ít khi mua được thịt gia súc, gia cầm có dấu kiểm định VSATTP tại các chợ, ngoại trừ mua tại các siêu thị.
Việc xây dựng các cơ sở giết mổ gia súc tập trung, và quản lí giết mổ đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm trên địa bàn tỉnh hiện vẫn còn là một vấn đề khó khăn. Tuy nhiên, nếu có một sự phối hợp chỉ đạo kiên quyết từ chính quyền các cấp đến sự kiểm tra thường xuyên, xử phạt nghiêm minh của các đoàn liên ngành dựa trên những quy định, chế tài chặt chẽ, thì chắc chắn sẽ hạn chế được tình trạng người dân tự do giết mổ gia súc, rồi bán buôn trôi nổi trên thị trường. Đó cũng chính là cơ sở để phát triển các lò giết mổ gia súc tập trung đi vào hoạt động theo đúng chức năng của nó.
(Dương Cầm)
