Sắn đắng
Cho đến bây giờ, tại một số huyện miền núi Nghệ An có hàng trăm ha sắn của năm trước, mặc dù đã quá thời gian thu hoạch gần 4-5 tháng, bà con vẫn chờ nhà máy đến mua, nhưng càng chờ càng vắng. Bằng này của năm trước, cây sắn mới đã xanh nương, năm nay bà con không tổ chức trồng thêm, vì lại sợ không bán được cho ai. Nếu có bán được cho tư thương hoặc một số người mua về làm hàng, thì giá rẻ hơn cả bèo mùa hạ. Không ít nơi bà con đem sắn về sát ra phơi khô đem bán cho người chăn nuôi lợn, vớt vát lại đồng vốn. Còn lại bà con do lo tết và cả chờ thêm, mong nhà máy đến mua, nhưng giờ thì chịu rồi vì sắn đã quá lứa, chất tinh bột trong củ đã chuyển hoá thành đường để nuôi cây tiếp tục sinh trưởng, chờ vụ sắn tới.
heo thống kê sơ bộ, tại Con Cuông có vài trăm ha sắn vụ trước không bán được, số này lại nằm vào các xã như Thạch Ngàn, Lạng Khê, là những xã thuộc vùng đặc biệt khó khăn. Những hộ trồng sắn hầu hết là hộ nghèo. Ngoài ra, tại các xã miền núi của huyện Anh Sơn, Tân Kỳ cũng có hàng trăm ha sắn tồn đọng không thu hoạch… Trước đây, họ trồng mía tuy có muộn thu hoạch, nhưng sau tết nhà máy vẫn mua, vẫn ép, trước tết nhà máy còn cho ứng tiền ăn tết, còn sắn ế thì không những không ai cho ứng và cũng chẳng có lấy một lời động viên, xin lỗi. Ngày ngày, nhìn những nương sắn mà ruột gan khô héo! Tưởng rằng “Sắn ngọt, sắn bùi” nào ngờ sắn đắng! Nhiều nương sắn đã được thay thế bằng cây Ngô, cây đậu, biết rằng trồng ngô, trồng đậu vào đất trồng sắn trước đây sẽ không cho năng suất nếu không đầu tư phân bón tốt. Bởi cây sắn là cây phàm ăn, lấy mất nhiều chất dinh dưỡng trong đất nhất.
Theo đề án mở rộng công suất của Nhà Máy đường Sông Lam và Nhà Máy đường Sông Con, các địa phương thuộc các huyện Con Cuông, Tương Dương, Anh Sơn là vùng nguyên liệu Mía, cung cấp cho Nhà máy đường Sông Lam, Vùng Tân Kỳ, Nghĩa Đàn là vùng nguyên liệu cung ứng cho nhà máy đường Sông Con, cùng với việc phân vùng nguyên liệu, Tỉnh, Nhà máy đã đầu tư cả việc làm đường vào vùng nguyên liệu; Đầu tư giống, phân bón và cả tập huấn kỹ thuật, nhưng do có một vài trục trặc nhỏ về việc rải vụ không tốt, công suất nhỏ hơn dự kiến và cả do thời tiết mưa lũ xe vào vận chuyển được, nên một số bà con bỏ mía trồng sắn, làm cho nhà máy đường thiếu nguyên liệu. Khi một số nhà máy tinh bột sắn do không đảm bảo vệ sinh môi trường trong xử lý chất, nước thải phải tạm đóng cửa và cả do giá tinh bột sắn rớt giá, nhà máy thua lỗ phải giảm công suất, họ chỉ ưu tiên mua nơi mà thuộc vùng nguyên liệu họ phải đầu tư, mặc dù huyện, xã đã cố gắng liên hệ nhưng khó có thể đáp ứng, vì không thuộc vùng quy hoạch.
Vẫn biết rằng, trồng cây gì, nuôi con gì có lợi, đem lại hiệu quả cao là quyền của dân, nhưng trong làm ăn thời hội nhập, bà con nên nhớ phải lấy chữ tín làm đầu và phải gắn bó lâu dài, mới mong tích luỹ được kinh nghiệm, tìm ra cách làm hay, mới. Còn cứ chạy theo thị trường, dễ làm, khó bỏ, không chuyên canh thì thất bại là khó tránh khỏi.
(Phùng Văn Mùi)
