• Tweet

Có mặt tại bản Tà Pàn, xã Tri Lễ chứng kiến một quả đồi đang bị một đoàn công nhân cùng với máy xúc, máy đào, ô tô tải đào bới và xúc đất lên xe chở đi, chúng tôi hết sức ngỡ ngàng vì không thể nghĩ được ở vùng biên này những cánh rừng, những quả đồi cũng bị đào xới để khai thác. Vì ở cách đó không xa, nơi dòng sông Cắm Muộn cũng đang bị “vàng tặc” đào đãi đảo lộn cuộc sống dân bản. 

      
Lên xe đi thêm một đoạn nữa, những cánh rừng vốn nó là màu xanh của lá nhưng thay vào đó là màu đỏ, màu đỏ của đất, đán ngổn ngang bị đào xới để lấy nguyên liệu. Tại bản Piêng Luôm, nơi có con sông Nậm Quàng chảy qua, dòng nước từ trên thượng nguồn biên giới Việt – Lào chảy về nhưng đến đây nó lại có màu đỏ, màu đục. Thấy lạ, chúng tôi gặp anh Lương Văn Cường – một người dân trong bản, anh Cường cho hay: Nước sông chảy qua các đoạn có công ty khai thác quặng sắt là bị đổi màu. Từ xưa đến nay, nước ở đây trong lắm, xanh lắm. Nhà ta dùng nước ni để tắm rửa, nhưng hơn một năm không dám dùng nữa, phải đào giếng để dùng hoặc đi gánh nước nơi khác để dùng đó, dùng nước suối, ngứa lắm...

Cây cối bị cạo trọc, đất bị đào bới

Máy móc, xe tải ngày đêm đào xới đất vùng biên.

Ngạc nhiên hơn là không chỉ có một quả đồi, một cánh rừng mà hầu hết các bản làng đều có các công nhân, máy móc của công ty khai thác quặng có mặt để khai thác. Theo tìm hiểu của PV, hiện trên địa bàn xã Tri Lễ có 4 doanh nghiệp đang trực tiếp khai thác quặng ở đây. Các công ty này có mặt và khai thác quặng sắt tại đây từ đầu năm 2011 đến nay. Sông Nậm Quàng bắt nguồn từ Lào qua bản Huồi Mới còn xanh trong là thế, nhưng khi qua đến bản Lằm là đã đổi màu, bản Piêng Luôm, bản Na Niếng, bản Na Lịt, Na Pàn… Cứ qua mỗi bản nước lại đổi màu đục đậm hơn.

Ông Lương Tiến Hành than thở: 2 năm nay, không thu hoạch được gì từ ruộng lúa dưới chân núi

Theo phản ánh của hộ gia đình ông Lương Tiến Hành ở bản Lằm, xã Tri Lễ, đại diện cho các hộ ông Duẫn, ông Hiển, ông Ninh, ông Sòng và ông Lợi. Tại khu vực bản Lắm, có hai đơn vị là công ty TNHH Ngọc Sáng và Công ty 171 khai thác mỏ đã làm ảnh hưởng trực tiếp đến diện tích lúa nước các hộ gieo trồng. Cụ thể là từ năm 2009 đến nay, số lúa nước sau khi gieo cấy thì bị nước từ trên khu vực khai thác quặng chảy xuống làm vùi lấp và không phát triển được. Ông Hành cho biết: Gia đình tui trồng lúa từ 2009 đến nay không hề được thu hoạch vụ mô, lúa vừa phát triển thì nước trên các bãi khai thác chảy xuống, kéo theo là đất, là đá làm mặt nước đóng váng đặc quánh, lúa chết và không thể ra bông được. Tui đã gửi đơn lên xã và huyện để nhờ can thiệp giúp dân chứ dân không có lúa gạo ăn thì làm sao sống được….
Ruộng nhà ông Hành và các hộ dân trước đây là đất 2 vụ lúa chưa bao giờ khô nước, năm nào cũng đủ ăn cho cả hai mùa. Ông Hành cho biết thêm, ngoài diện tích đất trồng lúa nước bị ảnh hưởng, nguồn nước suối cũng bị đất đá làm đổi màu thành màu đỏ ố, nước uống nước sinh hoạt cũng cạn dần. Anh Ngân Văn Quý – Công an viên bản Lằm cho biết: Xe của các công ty vào khai thác làm ô nhiễm lắm, xe đi qua là bụi mù mịt, người đi đường không thấy chi hết. Đường dân sinh cũng bị những chiếc xe này làm hư hỏng nặng mà lại không hỗ trợ dân tu sửa đường. Đất rừng vốn là đất của dân bản nhưng công ty nơi khác đến khai thác dân không hề được hưởng lợi chi mà còn hứng chịu nhiều hậu quả như ri nữa.

Nhiều quả đồi bị đào bới để lấy đất quặng

Bụi mù mịt mỗi khi xe tải chở đất đi qua

Leo lên ngọn núi nằm phía sau lưng bản Lằm, một cảnh tượng hoang tàn hiện ra trước mắt, nơi chỉ cách đất bạn Lào chưa đầy 1 cây số những cánh rừng ngày đêm liên tục bị đào, bị xới để chở đi. Từ trên cao nhìn xuống bản, đám bụi của chiếc xe tải chở đất đi qua còn chưa bay hết, bản làng nằm cheo leo dưới ngọn núi hứng lấy bụi bặm lâu nay. Đứng nhìn ngọn núi bên cạnh cũng đang bị đào bới, bất ngờ một chiếc xe ô tô chở đất rầm rầm chạy xuống núi, để lại một đám bụi bay tung trời. Ông Lô Xuân Thu – Chủ tịch UBND xã Tri Lễ cho biết: Hiện trên địa bàn xã có 4 đơn vị khai thác quặng với tổng diện thích trên 110ha/ 800 ha rừng của xã do UBND tỉnh cấp giấy phép. Trong đó, Công ty Ngọc Sáng khai thác 10ha, công ty 171 khai thác 52 ha, công ty Lâm Lệ Phong 18 ha, công ty TNHH xây lắp Miền Trung 30ha. Năm 2011, mỗi công ty đóng góp cho địa phương 2 triệu/năm vào quỹ của xã, năm 2012 này chưa thấy các công ty đóng góp gì. Vẫn biết dân phản ánh ảnh hưởng môi trường, bụi, nguồn nước nhưng các đơn vị đều có giấy phép khai thác và địa phương, chúng tôi cũng không biết các đơn vị này có đóng phí môi trường ở cấp tỉnh hay huyện không thì không không rõ…

Các công ty đến khai thác tại địa phương đều được cấp phép khai thác, nhưng khi khai thác lại làm ảnh hưởng đến môi trường, ảnh hưởng đến cuộc sống dân sinh mà không có biện pháp khắc phục. Cứ thế, người dân nơi đây hàng ngày đau lòng nhìn những cánh rừng, những quả đồi lần lượt bị cạo trọc, rồi bị đào bới tan hoang mà không biết là mình được hưởng lợi gì trên chính mảnh đất vốn là nơi họ sinh sống làm ăn. Lợi đâu thì chưa thấy, nhưng hậu quả là môi trường ô nhiễm, nguồn nước bị ảnh hưởng, cuộc sống bà con đang hàng ngày, hàng giờ bị xáo trộn.

(Hữu Đức)