Lọc dầu lớn nhất Việt Nam nguy cơ dừng hoạt động: Lo thiếu xăng dầu

Cảnh báo tạm dừng hoạt động

Công ty TNHH Lọc Hóa Dầu Nghi Sơn (NSRP) là Công ty liên doanh được thành lập vào tháng 4/2008 do bốn thành viên góp vốn, bao gồm Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PETROVIETNAM), công ty Dầu khí quốc tế Cô-Oét (KPE), công ty Idemisui Kosan Nhật Bản (IKC) và công ty Hóa chất Mitsui Nhật Bản (MCI), trong đó PETROVIETNAM góp vốn 25,1%.

Dự án này được duyệt vào năm 2008 chỉ có mức vốn 6,1 tỷ USD, nhưng đến nay đã đội vốn lên 9,2 tỷ USD.

Lọc dầu Nghi Sơn là 1 trong 2 nhà máy lọc dầu đang vận hành hiện nay. Dầu thô cho nhà máy lọc dầu Nghi Sơn do nhà máy trực tiếp nhập khẩu.

Trong thời gian gần đây, có thông tin về việc NSRP phải hủy nhập 2 tàu dầu thô trong tháng 01/2022 và đối diện với nguy cơ dừng hoạt động vào ngày 13/02/2022 do khó khăn nghiêm trọng về tài chính, bắt nguồn từ việc PVN chưa phê duyệt gia hạn thỏa thuận (RPA) và thanh toán sớm (EP) Hợp đồng FPOA.

Tuy nhiên, trong thông cáo báo chí phát đi chiều 26/1, PVN cho rằng: Thực chất theo Điều lệ Công ty, Ban điều hành NSRP phải chịu trách nhiệm về hiệu quả hoạt động SXKD, bao gồm công tác nhập dầu thô và công suất vận hành Nhà máy…

"Việc NSRP tự ý hủy nhập 2 chuyến tàu dầu thô dẫn đến nguy cơ dừng hoạt động Nhà máy hoàn toàn thuộc phạm vi trách nhiệm của Ban điều hành NSRP, không liên quan tới việc phê duyệt gia hạn RPA và EP. Các vấn đề về RPA và EP là các nội dung nằm trong phương án tái cấu trúc tổng thể NSRP và đang trong quá trình đàm phán", PVN cho biết.

PVN cho hay đang "nỗ lực đàm phán", "thuyết phục" và thống nhất với các bên góp vốn nước ngoài về giải pháp tái cấu trúc tổng thể NSRP nhằm duy trì hoạt động an toàn, hiệu quả Công ty cũng như đảm bảo quyền lợi của PVN và phía Việt Nam.

Nguồn cung xăng dầu bị ảnh hưởng thế nào?

Trước diễn biến bất thường của Nhà máy lọc dầu Nghi Sơn, trong văn bản gửi Bộ Công Thương, Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) lo ngại về nguy cơ thiếu nghiêm trọng nguồn cung xăng dầu và tồn kho. Việc này sẽ khiến tập đoàn không đảm bảo được thị phần, nhất là trong dịp Tết Âm lịch cận kề, nhu cầu tiêu thụ xăng dầu trong nước tăng cao.

Dự án Liên hợp Lọc hóa dầu Nghi Sơn (Dự án) chính thức đi vào vận hành thương mại từ ngày 14/11/2018 và đã được Hội đồng nghiệm thu Nhà nước có văn bản chấp thuận kết quả nghiệm thu của chủ đầu tư. 

Với việc đưa vào vận hành nhà máy lọc hóa dầu Nghi Sơn (cùng với nhà máy lọc dầu Dung Quất được đưa vào vận hành từ 2009), công suất lọc dầu của Việt Nam đã đạt trên 16,5 triệu tấn dầu thô/năm. Sản lượng xăng dầu sản xuất đạt trên 12 triệu tấn/năm, trong đó xăng trên 5 triệu tấn và DO trên 6 triệu tấn.  

Không chỉ lọc dầu Nghi Sơn, diễn biến khác biệt trên thị trường năng lượng thế giới đã khiến nhiều kế hoạch đầu tư nhà máy lọc dầu thay đổi. Thông tin từ Bộ Công Thương cho hay do nhiều nguyên nhân, Dự án nâng cấp mở rộng nhà máy lọc dầu Dung Quất hiện không còn hiệu quả và khả thi, cần xem xét điều chỉnh phù hợp với tình hình mới. 

So với nhu cầu xăng dầu trong nước khoảng 18 triệu tấn/năm, thì sản lượng xăng dầu sản xuất trong nước hiện đáp ứng khoảng 70% nhu cầu (xăng sản xuất trong nước đáp ứng trên 90% và dầu DO đáp ứng trên 60%), góp phần đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia, giúp các doanh nghiệp chủ động hơn về nguồn cung, tránh phụ thuộc quá nhiều vào giá xăng dầu thế giới.

Bộ Công Thương dự báo thị trường xăng dầu Việt Nam trong những năm tới tiếp tục có sự tăng trưởng ở mức 5 đến 10%.

Do đó, 'sức khỏe' của  nhà máy lọc dầu Nghi Sơn sẽ ảnh hưởng đáng kể đến thị trường xăng dầu trong nước trong ngắn hạn.

Đáng chú ý là, thông tin từ PVN cho rằng do dự án lọc dầu Nghi Sơn được đưa vào vận hành thương mại trong bối cảnh toàn thế giới có xu thế dịch chuyển nguồn năng lượng mạnh mẽ (năng lượng tái tạo, thay thế động cơ đốt trong bằng động cơ điện nên nhu cầu xăng dầu giảm), thị trường biến động bất lợi, biên lợi nhuận chế biến của ngành lọc dầu giảm mạnh và tác động của dịch bệnh Covid-19 đã làm ảnh hưởng lớn tới hiệu quả sản xuất kinh doanh của Dự án.

Bên cạnh đó, theo PVN, công tác quản trị của NSRP do phía nước ngoài điều hành còn nhiều bất cập cũng đã góp phần vào các khó khăn về tài chính hiện nay của NSRP. Do đó, việc tái cấu trúc tổng thể NSRP là nhu cầu cần thiết và cấp bách.

PVN cho hay đang trong giai đoạn đàm phán với các bên góp vốn nước ngoài về nội dung tái cấu trúc tổng thể NSRP.

Trong giai đoạn năm 2016 - 2020, sản lượng khai thác dầu thô trong nước đạt 61,24 triệu tấn, một phần được cung cấp cho Nhà máy lọc dầu Dung Quất và xuất khẩu sang các nước như Nhật Bản, Hàn Quốc, Malaysia, Thái Lan, Trung Quốc, Australia,... Những năm gần đây, xuất khẩu dầu thô ngày càng giảm và nhập khẩu dầu thô (từ các nước như Mỹ, Nigeria, Kuwait…) tăng nhanh nhằm đáp ứng nhu cầu nguyên liệu cho Nhà máy lọc dầu Dung Quất và Nhà máy lọc dầu Nghi Sơn.