Bánh chưng Giang Sơn Đông sôi động dịp cuối năm

Gia đình chị Đỗ Thị Vy ở xóm Nguyễn Tạo xã Giang Sơn Đông, Đô Lương có truyền thống làm nghề bánh chưng đã 3 đời, chị được mẹ là bà Võ Thị Yến truyền lại nghề làm bánh chưng ngay từ khi chị mới 14 tuổi.

Chị Đỗ Thị Vy ở xóm Nguyễn Tạo xã Giang Sơn Đông sắp bánh để bán cho khách hàng.

Nối tiếp truyền thống gia đình, chị Vy đã duy trì và phát triển tốt nghề làm bánh chưng. Hiện nay mỗi ngày gia đình chị làm từ 100 đến 150 chiếc bánh chưng và bánh tét. Bánh chưng loại lớn có trọng lượng 1,2kg, bánh tét trọng lượng 1,5kg. Mùa đông, bánh chưng được làm và bán nhiều hơn mùa hè, dịp lễ tết bánh chưng lại làm nhiều hơn. Từ ngày 27 đến 30 tết có thể làm đến 2.500 chiếc bánh.

“Bánh chưng ngoài bán cho người dân trong huyện, còn xuất bán sang huyện Tân Kỳ, Vinh, gửi ra Hài Phòng, Đà Nẵng…, thậm chí người dân còn mua để đưa sang tận Hàn Quốc” - chị Vy tự hào chia sẻ.

Khách hàng đến mua bánh chưng của chị Võ Thị Hoa ở dốc Truông Dong, xóm Tân Thịnh, xã Giang Sơn Đông.

Cùng làm nghề bánh chưng như chị Vy, năm nay mới 50 tuổi nhưng chị Võ Thị Hoa ở dốc Truông Dong, xóm Tân Thịnh có đến 30 năm gắn bó với nghề bánh chưng do mẹ chồng truyền lại. Mỗi ngày, chị gói 20 chiếc bánh chưng loại to, 30 chiếc bánh tét, 70 đến 80 chiếc bánh chưng loại nhỏ. Xuất bán bánh chưng to 30 ngàn đồng/chiếc, loại nhỏ 10 ngàn đồng, bánh tét 40 ngàn đồng/chiếc.

“Nhờ làm nghề bánh chưng mà gia đình tôi nuôi 3 người con ăn học đầy đủ. Con trai đầu học Học viện Hậu cần đã ra trường làm việc tại Quân khu 2, con thứ 2 làm du lịch ở Quảng Nam, con gái út đang học lớp 10. Năm 2002, chồng tôi bị tai nạn để lại thương tật, tôi là trụ cột trong gia đình làm nghề để nuôi chồng, nuôi con” - chị Hoa vui vẻ cho biết.

Nếp Lào và nếp Thái được người dân Giang Sơn Đông sử dụng để gói bánh.

Dịp ngày thường, gia đình chị Hoa mỗi ngày gói bánh hết 30 kg nếp, riêng ngày lễ- tết, mỗi ngày gói 1,5 tạ đến 2 tạ nếp, phải thuê người làm phụ, còn 2 vợ chồng chị và cô con gái trực tiếp gói bánh. Dịp tết làm theo đơn đặt hàng cho khách ở Hà Nội, Sài Gòn, Đà Nẵng…Hiện nay đã có khách ở Thị xã Hoàng Mai đạt làm bánh chưng tết với 300 bánh chưng loại lớn, 100 bánh tét.

Để có bánh chưng thơm ngon, gia đình chị Hoa và một số hộ gia đình ở dốc Truông Dong thường sử dụng nếp Lào, nếp Thái. Ngâm gạo nếp, đậu xanh không vỏ trước khi gói tầm 4 tiếng hoặc để qua đêm, ngâm gạo nếp với lá chuối hay lá dứa để nếp thơm ngon và có màu xanh. Sau khi ngâm xong, đổ nếp ra rổ và để ráo, thêm 1 tới 2 muỗng muối vào và trộn đều. Đậu xanh cũng đổ ra rổ, thêm muối và tiêu rồi trộn đều.

Nguyên liệu được sử dụng để gói bánh chưng ở xã Giang Sơn Đông

"Thịt lợn sạch đặt hàng ở nơi thân quen, có uy tính lâu năm. Bên cạnh đó, nhân bánh phải sử dụng thịt lợn có cả chả và mỡ, bổ sung thêm các loại gia vị như tiêu, hành…" - chị Hoa chia sẻ.

Bình thường bánh chưng của người Giang Sơn Đông được nấu trong khoảng thời gian 5 tiếng. Bánh tết thì phải nấu từ 6 đến 7 tiếng vì khách hàng để lâu hơn, có thể để 14 đến 15 ngày.

Củi khô được các hộ dân làm nghề luôn tích trữ đầy đủ.

Về chất đốt, các hộ dân nơi đây thường sử dụng củi. Nhà nào cũng tích trữ đống củi khá lớn để sử dụng thường xuyên. Bên cạnh đó, nguyên liệu gói bánh ngoài lá dong còn sử dụng thêm lá chuối. Để giảm chi phí, một số hộ còn trồng cả 1 vườn chuối lớn để lấy lá gói bánh.
Nghề làm bánh chưng ở xã Giang Sơn Đông hiện nay đang phát triển rất tốt, ngoài hộ gia đình chị Vy, chị Hoa, còn có nhiều hộ gia đình khác như: hộ gia đình anh Phan Đình Thành, bà Nguyễn Thị Hậu, chị Thanh Hà, chị Hà Hùng…

Một vườn trồng chuối để lấy là gói bánh chưng.

Bánh chưng xã Giang Sơn Đông được khách hàng đánh giá thơm ngon, khi cắn vào miệng miếng bánh mềm dẻo, quyện lẫn mùi thơm bùi bùi của đậu xanh, cộng với vị béo, thơm ngon của miếng thịt mềm từ da cho đến thịt nạc đã được ninh nhừ. Ngày tết, bánh được ăn kèm với dưa hành, củ kiệu… Các vị ngon ngọt, mềm mại của bánh được bổ sung thêm vị chua ngọt của dưa kiệu, dưa hành.

Vợ chồng chị Võ Thị Hoa ở dốc Truông Dong xã Giang Sơn Đông gói bánh chưng, nuôi 3 người con ăn học trưởng thành.

Bánh chưng Giang Sơn Đông- Đô Lương vừa là món ăn phục vụ những người sành ăn và cũng là món ăn dân dã, vừa tiền cho những người dân lao động. Anh Phan Văn Đức- trú tại xã Diễn Vạn huyện Diễn Châu- một người đi bán muối thường xuyên qua dốc Truông Dong nói: “Bánh chưng ở đây có mùi vị rất ngon so với nhiều vùng khác tôi đi qua, giá thành lại rẻ, ăn chắc bụng, người dân lao động như chúng tôi không sợ đói bụng khi đi dọc đường…”.

Bánh chưng Giang Sơn Đông được nấu chín kỹ, nên dịp tết có thể lâu đến 15 ngày.

Dịp cuối năm, những hộ làm nghề bánh chưng lại bận rội với nghề, tuy phải thức khuya dậy sớm, nhưng bù lại đây là nghề cho thu nhập ổn định, tương đối khá so với các hộ dân khác. Đêm khuya, ánh lửa từ nồi bánh chưng đổ rực, để rồi mỗi sớm mai lại cho ra những mẻ bánh bốc hơi thơm ngon. Có người ví: “Ai đến Giang Sơn Đông mà chưa nếm bánh chưng Giang Sơn Đông thì chưa hiểu hết về Giang Sơn Đông…!”. Câu nói đó chắc lẽ đúng.