• Tweet

Sinh ra và lớn lên ở làng quê Hoàng Trù, xã Kim Liên- nơi mà xa xưa có phường hát nổi tiếng của bà Hoàng Thị An, dì ruột của Bác Hồ khởi xướng. Tuổi ấu thơ, Trần Văn Tư thường theo các đàn anh, đàn chị đi nghe hát, và câu hát phường vải cứ thế thấm dần vào tâm hồn cậu bé. Năm 15 tuổi, cậu bắt đầu gia nhập đoàn hát trong làng, tối tối lại háo hức cùng bạn bè đến các phường dệt vải để đối đáp cho thỏa lòng khát khao. Bây giờ, khi đã ở vào tuổi “Cửu thập”, nhưng cụ Trần văn Tư vẫn nhớ như in lối hát độc đáo của điệu ví quê mình. Cụ nói:  “Hát phường vải có 5 phần, mở đầu bằng phần hát chào, hát hỏi, hát mời, hát tự tình và hát ra về. Trước khi vào phần hát, người chơi thường hát dạo cảnh, đó là cảm nhận của người đi chơi về khung cảnh nơi mình đang đứng. Một nhóm phường vải ngồi trong sân đình, còn 1 nhóm là người đi chơi, cả hai bên hát đối đáp, giao duyên. Nếu như trước đây, câu hát phường vải là những câu chuyện về tình yêu thì từ sau năm 1945, Cách mạng tháng Tám thành công, khúc hát này mang những nội dung mới. Đó là những câu chuyện ca ngợi đất nước, Chủ tịch Hồ Chí Minh, sau này là chuyện xây dựng nông thôn mới.

Là một trong 2 nghệ nhân dân gian hát ví phường vải hiện còn sống ở xã Kim Liên, cụ Trần Văn Tư không khỏi trăn trở khi giờ đây quê mình nghề ươm tơ, dệt vải không còn nữa, điệu ví phường vải theo đó mà mai một dần. 

Làm thế nào để không gian hát phường vải ngày xưa được sống lại, câu hỏi ấy cứ đau đáu trong ông, để rồi đến năm 2009 khi CLB hát ví phường vải Kim Liên được thành lập, cụ đã không ngần ngại xung phong làm chủ nhiệm CLB, đứng ra tập hợp những người bạn hát ngày xưa, tìm đến các thư viện để sưu tầm tư liệu, ôn lại các giai điệu ví cổ, sáng tác lời mới dựa trên nền nhịp điệu cũ nhằm khôi phục, gìn giữ và truyền dạy cho con cháu. 

Nghệ nhân Trần Văn Tư (thứ 3 từ phải sang) trong buổi dạy tại nhà.

Từ chỗ chỉ có người lớn tham gia, đến nay, Câu lạc bộ hát ví phường vải Kim Liên đã thu hút đông đảo các thành viên với đủ mọi tầng lớp, lứa tuổi, tối tối sinh hoạt, người già lại truyền dạy cho lớp trẻ, luyện từng câu hát, hướng dẫn cách ngắt nhịp, lấy hơi. Cứ thế cấu ví lời ca lại ngân nga khắp xóm làng, không chỉ quy tụ những người có chung niềm đam mê với câu ví phường vải, mà còn góp phần gắn kết tình làng nghĩa xóm để mỗi người già, trẻ, trai, gái đều có thể quên đi những mệt nhọc do áp lực của cuộc sống thường nhật, cùng đắm mình trong hồn quê êm đềm qua những câu ví, lời ca.

Ông Hoàng Thế Lực - Trưởng Ban văn hóa xã Kim Liên cho biết: “Có thể nói tình yêu đối với câu hát ví phường vải đã theo cụ tư suốt cuộc đời, giờ đây khi tuổi  đã cao, nhưng cụ vẫn say mê với những câu hát ví. Ghi nhận những đóng góp đó, năm 2015, ông được Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam tặng bằng công nhận danh hiệu Nghệ nhân ưu tú, riêng đối với gia đình nhỏ của mình, cụ là người đã có sức ảnh hưởng lớn đến việc truyền đạt niềm đam mê ca hát, đặc biệt là các làn điệu dân ca cho thế hệ con cháu”. 

Bằng tình yêu chất chứa với câu ví quê nhà, nghệ nhân Trần Văn Tư đã cần mẫn vun đắp cho CLB hát ví phường vải xã Kim Liên, từ 4 thành viên ban đầu nay đã quy tụ hàng chục người cùng chung niềm đam mê. 

Một buổi sinh hoạt của câu lạc bộ hát Ví phường Vải.

Hàng năm tại các kỳ Liên hoan tiếng hát Làng Sen, do huyện và Tỉnh tổ chức, CLB hát ví phường vải Kim Liên luôn giành giải cao, đặc biệt trong hội thi liên hoan tiếng hát Làng Sen năm 2015 này, CLB phường vải Kim Liên đã giành giải nhì toàn đoàn. Riêng cá nhân cụ đã dược ban tổ chức trao thưởng nghệ nhân cao tuổi có giọng hát đặc biệt. 

Chính từ những hạt nhân nòng cốt như cụ Tư, đã góp phần để mạch nguồn dân ca, ví giặm trường tồn và trở thành di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

(Hồng Sương - Đài TT – TH Nam Đàn)