Gian nan công tác phòng chống lao
Khi phát hiện được mình bị mắc bệnh lao, chị Nguyễn Thị Hiền ở TX Thái Hòa đi thẳng xuống Bệnh viện Lao & bệnh Phổi Nghệ An khám và ở lại điều trị luôn. Mặc dù có thẻ khám chữa bệnh ban đầu ở Trung tâm y tế dự phòng của Thị xã nhưng chị vẫn đi vượt tuyến, tự nguyện bỏ 30% chi phí khám chữa bệnh. Chị Hiền chia sẻ: Ở đây không ai biết ai, đỡ ngại ngần khi gặp người quen. Lỡ may ai trông thấy thì gia đình mình sẽ bị kỳ thị, bị xa lánh. Hơn nữa, bác sỹ ở đây có tay nghề cao hơn nên xung cũng yên tâm điều trị hơn.
Để có được sự tin tưởng của bệnh nhân, đội ngũ y, bác sỹ ở đây không chỉ giàu kinh nghiệm mà còn luôn hết lòng vì người bệnh. Các hoạt động xét nghiệm, siêu âm, X-quang đều tăng và có chất lượng hơn nên đã giúp cho công tác chẩn đoán, điều trị nhanh và có hiệu quả. Hàng năm, công suất giường bệnh đều đạt và vượt từ 3%-20%, đặc biệt từ tháng 3 đến tháng 10, bệnh viện luôn ở trong tình trạng quá tải. Trong năm qua, tất cả các chỉ số của chương trình phòng chống lao quốc gia đều đạt và vượt so với năm 2010. Tổng số bệnh nhân Lao các thể được phát hiện là 2506 ca, trong đó, bệnh nhân Lao phổi mới AFB (+): 1098, đạt 72,5% KH. Tỷ lệ điều trị khỏi bệnh nhân lao đạt 86,5%.
Tuy đã đạt được một số kết quả nhất định, song công tác chống lao ở Nghệ An đang đối mặt với những thách thức nhất định. Một trong những trở ngại lớn nhất đó là tâm lý chung của xã hội, của cộng đồng đang có những nhìn nhận về bệnh lao chưa đúng. Bác sỹ Thái Đình Lâm, trưởng khoa Nội 2 chia sẻ: Mặc dù nguyên nhân cơ bản nhất về bệnh lao là do vi trùng lao gây ra, bệnh lây truyền chủ yếu qua đường không khí, chỉ có mắc lao ở phổi mới có khả năng truyền bệnh nhưng sự thiếu hiểu biết cũng như các định kiến về bệnh lao, là một trong “tứ chứng nan y” như ông cha thường quan niệm nên nhiều người giấu bệnh hoặc ngại không đến các cơ sở y tế để khám và điều trị. Đến nay, trong suy nghĩ của nhiều người vẫn cho rằng bệnh lao là bệnh di truyền từ đời này sang đời khác, cha mẹ mắc bệnh lao con cái khó lấy vợ, gả chồng. Kể cả người nhà của các y, bác sỹ công tác tại bệnh viện Lao cũng có mặc cảm khi con em mình công tác tại đây. Bác sỹ Lâm than thở: Có lẽ chính vì vậy, mà hơn 10 năm nay tôi chưa hề thấy có thêm một bác sỹ mới nào về công tác tại BV Lao Nghệ An.
Cũng với băn khoăn trên, Bác sỹ Đậu Minh Quang - Giám đốc BV Lao cho biết, tỉnh Nghệ An đang thiếu hụt nguồn nhân lực làm công tác phòng chống lao từ tỉnh đến cơ sở. Riêng tại bệnh viện hiện nay mới chỉ có 22 bác sỹ, đang còn thiếu tới 15 bác sỹ. Điều đó gây khó khăn trong công tác khám điều trị và triển khai các kỹ thuật mới cũng kiểm tra giám sát tuyến cơ sở. Nguyên nhân một phần do chính sách đãi ngộ thấp, khó thu hút cán bộ mới về. Một phần do áp lực tâm lý, định kiến của xã hội đè nặng lên vai người bác sỹ công tác tại BV Lao. Bên cạnh đó, mạng lưới y tế phòng chống lao cơ sở mặc dù đã được hình thành từ chương trình chống lao từ nhiều năm nay, nhưng đội ngũ cán bộ làm chuyên trách lao lại không ổn định. Người làm công tác y tế thôn bản vừa phải phát hiện, thu dung bệnh nhân lao, quản lý thuốc lại kiêm nhiệm việc theo dõi điều trị. Tính chất công việc thì nặng nề, vất vả nhưng ở tuyến cơ sở chế độ đãi ngộ, phụ cấp lại không có. Đây là một bất cập, từ đó dẫn tới người làm công tác phòng chống lao ở cơ sở chưa nhiệt tình.
Tương tự như vậy, ở tuyến huyện, lực lượng làm chuyên trách lao cũng thay đổi thường xuyên. Đại đa số cán bộ chống lao tuyến huyện là kiêm nhiệm. Bác sỹ Đậu Minh Quang trăn trở, lao là một căn bệnh xã hội, thế nhưng trong thực tế, chính quyền địa phương và các tổ chức, ban ngành, đoàn thể ở các tuyến chưa thực sự vào cuộc. Công tác tuyên truyền dường như đang được nghiễm nhiên xem là trách nhiệm chính của ngành y tế nói chung và BV Lao nói riêng. Bác sỹ Quang cho biết thêm: Mang tính chất là một bệnh viện tuyến cuối cùng của chương trình phòng chống lao quốc gia nhưng các phương tiện giúp chẩn đoán nhanh vẫn còn thiếu trầm trọng. Ngoài thiếu máy móc kỹ thuật còn thiếu cơ sở vật chất đi kèm với hệ thống máy móc này. Đáng lo ngại là hiện nay, dịch HIV bùng phát nảy sinh bệnh lao HIV, dẫn tới tỷ lệ bệnh nhân lao kháng thuốc, lao đa kháng thuốc, siêu kháng thuốc gia tăng. Điều đó, càng gây khó khăn trong việc phát hiện sớm và chữa trị.
Để thanh toán bệnh lao thì yếu tố phát hiện về chẩn đóan, phát hiện thu dung, điều trị sớm là yếu tố quyết định nhằm giảm nguồn lây trong cộng đồng. Vì vậy ngành y tế cần phối hợp chặt chẽ với các cơ quan có liên quan tăng cường tuyên truyền, phổ biến kiến thức phòng, chống lao trong nhân dân. Bên cạnh đó, phải có sự chung tay góp sức của cả cộng đồng xã hội đối với công tác phòng chống lao. Có như vậy mới mong khống chế, đẩy lùi, tiến tới thanh toán bệnh lao vào năm 2020 như mục tiêu chương trình phòng chống lao quốc gia đã đề ra.
(Hiến Chương)
