Vui hội cùng đồng bào Thổ
Lễ hội của người Thổ bắt đầu từ ngày mồng 3 tết Nguyên đán. Trong không khí vui xuân, đón tết, hòa lẫn trong tiếng cồng chiêng là những đôi nam nữ cùng hát Dạ ời, hay còn gọi là hát giao duyên. Với người lớn tuổi, đã có gia đình thì hát để chúc nhau sức khỏe, chúc năm mới gặp nhiều may mắn, làm ăn phát đạt. Đối với những đôi nam nữ thanh niên chưa có gia đình thì hát Dạ ời để thay lời tỏ tình.
Cùng với hát Dạ ời, thì người Thổ cũng rất thích múa sạp vào các dịp lễ hội. Múa sạp xuất hiện từ lâu trong đời sống cộng đồng dân tộc Thổ. Chị em phụ nữ thường mặc trang phục truyền thống khi múa sạp. Điệu múa này không chỉ vui mà còn luyện cơ thể dẻo dai, khoẻ mạnh.
Hòa lẫn với lời ca, tiếng hát là những trò chơi dân gian. Với người Thổ thì trò chơi ném còn thường được tổ chức vào các dịp lễ hội và ngày tết. Trò vui này mang ý nghĩa cầu mong mùa màng tươi tốt, nhà nhà sung túc, yên vui. Đây cũng là dịp để nam nữ thanh niên tìm bạn đời. Quả còn của dân tộc Thổ có hình cầu to bằng nắm tay trẻ nhỏ, được khâu bằng nhiều múi vải màu, bên trong nhồi hạt thóc và bông. Giữa sân cỏ rộng, người ta trồng một cây nêu bằng tre. Gần đỉnh cây nêu được treo một vòng tròn. Chiếc vòng tròn này được gọi là "phông còn". Ném còn làm cho người trong cuộc hào hứng, người đứng ngoài hò reo cổ vũ khiến không khí cuộc chơi rất sôi nổi, hấp dẫn. Hội ném còn được tổ chức hàng năm vào dịp đầu xuân. Đây là một dịp nam thanh nữ tú dân tộc Thổ thi tài và cũng là dịp gặp gỡ trao duyên của họ. Ném còn là trò chơi không những thu hút nam nữ thanh niên mà nhiều người lớn tuổi cũng rất thích.
Có lẽ trong số các trò chơi dân gian của người Thổ, thì trò chơi trèo rải là được đông đảo bà con dân bản chờ đợi nhất. Trò chơi này được làm bằng một cây chuối to trồng ngọn xuống đất ở giữa sân cỏ. Trên đỉnh được khoét một lỗ sâu đổ nước vào để khi trèo lên, nước từ trên đỉnh cây chuối đổ xuống làm trơn thân cây tạo thêm sự khó khăn cho người chơi. Bởi vậy người chơi trèo rải đòi hỏi phải có sức khỏe. Người thắng cuộc sẽ nhận được những phần thưởng cắm ở trên đỉnh cây chuối. Trò chơi này thể hiện bản lĩnh của người đàn ông Thổ dù khó khăn, vất vả đến đâu cũng phải chinh phục và chiến thắng.
Không khí lễ hội trở nên rộn ràng tươi vui khi tiếng cồng chiêng hòa lẫn với tiếng hát và tiếng hò reo cổ vũ cho những thành viên tham gia các trò chơi. Điều này thể hiện tính cộng đồng của cộng đồng dân tộc Thổ trong sinh hoạt thường ngày cũng như trong các dịp lễ hội.
Tết cổ truyền của dân tộc là dịp để đồng bào Thổ vui chơi sau một năm lao động vất vả. Những trò chơi, những bài hát, tiếng khèn như kết nối mọi người gần nhau hơn, tăng thêm tình đoàn kết đồng bào khắp thôn bản. Đây cũng là điều kiện để đồng bào Thổ gìn giữ những phong tục, nghi lễ, những nét văn hóa độc đáo của dân tộc mình.
(Phương Thảo)
