• Tweet

Các cụ cao niên địa phương cho biết, nguồn gốc của trò chơi Vật cù gắn với truyền thuyết Phan Đà, một vị tướng thời nhà Lê được thờ chính trong đền Bạch Mã. Với trí thông minh, tài võ nghệ khi được Bình Định Vương Lê Lợi giao trọng trách, ông đã nghĩ ra một hình thức tuyển binh hiệu quả là tổ chức thi Vật cù. Từ đó đến nay, Vật cù đã trở thành nét đẹp văn hóa tinh thần không thể thiếu trong các lễ hội đầu xuân năm mới ở huyện Thanh Chương, đặc biệt tại Lễ hội đền Bạch Mã.

Trọng tài phải theo sát diễn biễn trận đấu.

Vật cù là trò chơi đơn giản, không tốn kém. Quả cù được làm từ gốc chuối đẽo thành hình tròn có đường kính cữ 30cm, trọng lượng 5 - 7kg. Quả cù được làm sạch nhựa và có độ dẻo cần thiết để tránh bị vỡ bởi lực tranh giành, quăng ném mạnh trong khi chơi.

Quả cù được làm từ gốc cây chuối.

Sân chơi cù thường là những sân cát, chiều dài khoảng 50m, ngang 25m. Có ba hình thức chơi cù: cù gôn, cù đẩy và cù nước. Trò Vật cù ở đền Bạch Mã là cù gôn. Theo nguyên tắc chơi, ở hai đầu sân của mỗi bên đào một hố sâu rộng 50 x 50cm, phía trên cắm 1 lá cờ hội. Mỗi trận diễn ra khoảng 15 phút, mỗi đội có 7 người tham gia tranh cù để đưa vào đích (hố cắm cờ) phe đối phương.

Để phân biệt người của hai đội, Ban Tổ chức quy định màu sắc của dải khăn quấn ngang hông người chơi (thường màu vàng và đỏ). Một yêu cầu bắt buộc là người chơi phải cắt gọn móng tay, chân. Hai bên trang cướp cù rất quyết liệt nhưng vẫn đảm bảo an toàn.

Kết thúc cuộc chơi, đội nào có số lần đưa cù vào đích của đối phương nhiều hơn là đội thắng. Nhờ tính chất quyết liệt này mà nhân dân và du khách thập phương xem, cổ vũ rất sôi động.

Tham gia trò chơi là các thanh niên khỏe mạnh.

Tham gia trò chơ vật cù tại lễ hội đến Bạch Mã năm nay có 6 đội tuyển đại diện cho thanh niên các xã trong vùng, gồm: Võ Liệt, Thanh Long, Thanh Hà, Thanh Thủy, Thanh Chi, Thanh Khê.

Theo các cơ quan quản lý lễ hội và các nhà nghiên cứu, trò chơi Vật cù hiện còn lưu giữ duy nhất trong Lễ hội đền Bạch Mã, xã Võ Liệt, huyện Thanh Chương.

Những màn tranh chấp phô diễn sức mạnh rất hấp dẫn.

Hiện nay, mặc dù trò chơi đã được bảo tồn và phát huy song chỉ dừng lại ở tính chất địa phương. Để bảo tồn trò chơi Vật cù, thiết nghĩ các ban ngành liên quan cần có phương bảo tồn phát huy giá trị, quảng bá, tuyên truyền cũng như đề xuất lập hồ sơ trình cấp thẩm quyền đưa vào danh mục Di sản phi vật thể quốc gia để bảo vệ, phát huy giá trị truyền thống.

Đình Hà – Đài TTTH Thanh Chương