• Tweet

Từng là người lính bảo vệ Biên giới phía Bắc năm 1979, về địa phương sẵn chút năng khiếu văn nghệ, ông Trương Thanh Hải đã tích cực tham gia các hoạt động văn hóa văn nghệ, sau đó ông theo học lớp Trung cấp Văn hóa nghệ thuật tỉnh Nghệ An.

Trở về quê lần thứ 2, ông được phân công phụ trách công tác văn hóa xã Nghĩa Xuân, huyện Quỳ Hợp, từ đó ông say mê sưu tầm, lưu giữ và phát huy bằng được những giá trị văn hóa của dân tộc Thổ đang có nguy cơ mai một.

Ông Trương Thanh Hải không quản ngại tìm tòi, bảo tồn và phục dựng hồn cốt của đồng bào Thổ nơi miền Tây xứ Nghệ.

Ông Trương Thanh Hải tâm sự: “Là lớp người được chứng kiến các sự kiện trong lịch sử của dân tộc, thấy bản sắc đang dân bị mai một, bản thân rất trăn trở và cần phải làm gì đó. Vì vậy, bản thân đã dùng trách nhiệm của mình để ghi chép lại, phục dựng và lưu giữ bản sắc văn hoá của dân tộc”.

Niềm đam mê đã đưa ông đến tận các bản làng, sưu tầm, ghi chép các làn điệu dân ca, dân vũ, các nhạc cụ của dân tộc và một số đồ dùng vật dụng của đồng bào Thổ; Phân tích đánh giá và ghi chép tỉ mỉ, phân loại thành từng mục, từng nhóm để dễ nhận biết. Những điều còn trăn trở, ông tìm đến các nghệ nhân, già làng để học hỏi. Bên cạnh đó, ông sánh sự giống và khác nhau giữa nét văn hóa các dân tộc Thái, Kinh, Thổ trong vùng để nhận biết những nét đặc trưng văn hóa Thổ. Ông miệt mài như vậy trong suốt hơn 25 năm. Nhiều già Làng thấy ông Trương Thanh Hải có tâm huyết với dân tộc mình nên rất yêu quý và sẵn sàng giúp đỡ ông.

Ông Trương Thanh Hải (bên trái) tìm đến các già làng để sưu tầm các nhạc cụ dân tộc Thổ.

Cụ Trương Văn Huê, năm nay 87 tuổi, ở Xóm Mó làm nghề thầy cúng lâu năm, hiểu biết nhiều bài cúng, khấn, đã không ngần ngại chia sẻ: “Anh Hải là một người rất nhiệt tình, tìm tòi tất cả phong tục, tập quán của dân tộc Thổ để lưu truyền cho đời sau không chỉ làng Mó và cả xã Nghĩa Xuân”.

Hơn 25 năm, ông Trương Thanh Hải đã sưu tầm và biên dịch bảo tồn những kỹ năng trình diễn một số phong tục tập quán của dân tộc Thổ như: Tục cúng  Ma, tục cúng Vía, tục cúng ma Nhà, tục lễ hội bốc Mó, diễn xướng cồng Chiêng; sưu tầm một số bài thuốc dân gian dân tộc Thổ gắn tâm linh chữa bệnh trong dân gian…Tập truyện thơ cổ của dân tộc Thổ "Chàng Pông Hương và Ả nàng Xờm". Bên cạnh đó, ông còn tham gia thành lập CLB văn nghệ dân gian thuần Thổ xóm Mó năm 2003, được tỉnh Nghệ An công nhận là mô hình văn hóa cấp tỉnh năm 2016.

Ông Hải say sưa lưu truyền các làn điệu dân ca cho lớp trẻ.

Với đam mê của mình, ông Trương Thanh Hải đã truyền lửa để lớp trẻ biết yêu quý văn hóa cội nguồn. Chia sẻ của em Nguyễn Thị Hường ở xóm Mó, xã Nghĩa Xuân: “Mặc dù em là người Thổ nhưng vẫn chưa biết được bản sắc, làn điệu dân ca của dân tộc mình. Nhờ những sưu tầm, lưu giữ của bác Hải, em cũng như nhiều bạn khác đã hiểu được thêm nhiều về bản sắc dân tộc, khiến chúng em càng thấy trân trọng và yêu quý văn hoá của dân tộc mình hơn. Em hy vọng sau này mình sẽ góp một phần trong công tác lưu truyền, giữ gìn và giới thiệu bản sắc dân tộc Thổ đến nhiều nơi”.

Mới đây, ông Hải đã truyền dạy hàng chục bài hát, làn điệu dân ca dân tộc Thổ cho các đoàn nghệ thuật của tỉnh tham gia hội các hội diễn cộng đồng văn hoá 54 dân tộc Việt Nam và giành được những giải cao. Đây là minh chứng cho những nỗ lực của nghệ nhân Trương Thanh Hải trong việc khôi phục, giữ gìn bản sắc văn hoá Thổ của Nghệ An.

Bà Trương Thị Kim Chi – Giám đốc Trung tâm văn hóa huyện Quỳ Hợp chia sẻ: “Nói đến nghệ nhân Trương Thanh Hải chúng ta nghĩ ngay đến sự đóng góp của anh Trương Thanh Hải trong việc khôi phục lại các nếp sống sinh hoạt ngày xưa của đồng bào dân tộc Thổ trong nhiều tác phẩm. Với sự hỗ trợ của anh hải, các tiết mục tham dự liên hoan của đồng bào dân tộc thiểu số của chúng tôi đều được đánh giá tốt và đạt giải cao”.

Ở tuổi về hưu, ông Trương Thanh Hải dành nhiều thời gian hơn với niềm đam mê của mình.

Giờ đây, ông đã có thể thong dong khắp bản trên mường dưới cho niềm đa mê của mình. Và mong muốn của ông từ nay, văn hóa Thổ luôn tỏa sáng trong vườn hoa đầy hương sắc của cộng đồng các dân tộc Việt Nam.

Phan Giang