Những mô hình thiết thực trong xây dựng NTM
Để hoàn thành tiêu chí môi trường, các xã xây dựng NTM phải đạt các chỉ tiêu cụ thể như: Tỷ lệ hộ dân được sử dụng nước sạch hợp vệ sinh đạt trên 90%, trong đó, đáp ứng theo quy chuẩn của Bộ Y tế đạt từ 50% trở lên; các cơ sở sản xuất, kinh doanh đạt tiêu chuẩn về môi trường; không có các hoạt động gây suy giảm môi trường và có các hoạt động phát triển môi trường xanh, sạch, đẹp; nghĩa trang được xây dựng theo quy hoạch; chất thải, nước thải được thu gom và xử lý theo quy định.
Trong các nội dung đó, thực tế ở nông thôn, vấn nạn rác thải đang ngày càng trở nên nan giải và khó giải quyết. Theo ước tính sơ bộ của Bộ TN&MT, mỗi ngày ở nông thôn, lượng rác thải ra của mỗi người dân vào khoảng 0,6-0,7kg. Như vậy, chỉ tính ở vùng nông thôn Nghệ An, mỗi ngày sẽ có khoảng 1.500 tấn rác cần được xử lý, thu gom. Tuy nhiên, việc thu gom rác mới chỉ đạt khoảng 40%. Hầu hết người dân tự xử lý bằng cách đào hố chôn lấp, đốt, hoặc thải bừa bãi ra ao, hồ, sông suối.
Đỉnh Sơn là xã trung tâm khu vực miền Tây của huyện Anh Sơn. Nơi đây là vùng phụ cận với huyện Con Cuông và Tân Kỳ. Mật độ dân cư dày, chính vì vậy lượng rác thải khá lớn. Chính vì vậy, tiêu chí môi trường là một trong những tiêu chí khó đối với Đỉnh Sơn.
Để về đích vào năm 2015, giải pháp trước mắt của Đỉnh Sơn đó là thực hiện tốt đề án thu gom, xử lý rác thải của huyện. Mỗi hộ gia đình sẽ thực hiện việc phân loại rác và xử lý rác hữu cơ tại hố trong vườn nhà. Bởi theo thói quen, rất khó để người dân tự giác đổ rác đúng nơi tập trung của xóm theo quy định. Trong khi đó, xã lại thiếu kinh phí hỗ trợ để xây dựng điểm xử lý rác thải tập trung và hình thành đội ngũ thu gom rác.
Cái khó ở Đỉnh Sơn, ở các xã của huyện Anh Sơn cũng là khó khăn chung của rất nhiều địa phương trong tỉnh. Khó khăn từ nguồn kinh phí để xây dựng các công trình bảo vệ môi trường như điểm xử lý rác thải, nghĩa trang tập trung, hay các cảnh quan như ao hồ, cây xanh... Bên cạnh đó, điều mà các xã gặp trở ngại lớn nhất vẫn là tập quán sinh hoạt, giữ vệ sinh kém của các hộ gia đình. Để thay đổi nhận thức và tập quán cũ, nếp sinh hoạt lạc hậu của người dân ở khu vực nông thôn, ở nhiều địa phương trong tỉnh đã xuất hiện những cách làm đơn giản và hiệu quả.
 |
|
Ngày thứ 7 vì môi trường của phụ nữ xóm 12, xã Đà Sơn, Đô Lương |
Với sự vào cuộc của các tổ chức đoàn thể, đặc biệt là chị em phụ nữ, việc thu gom, phân loại rác thải, giữ đường làng ngõ xóm sạch sẽ, giữ vệ sinh trong sinh hoạt hàng ngày đang được thực hiện khá trôi chảy và bài bản. Cách làm này không những giảm được chi phí mà còn thiết thực thay đổi nhận thức của mỗi người dân trong việc giữ gìn và bảo vệ môi trường.
Mô hình phân loại rác thải tại nguồn ở xã Tân Phú, huyện Tân Kỳ là một ví dụ. Đều đặn mỗi tháng một lần, chị em phụ nữ trong câu lạc bộ lại gặp nhau để bàn và được hướng dẫn về quy trình phân loại rác thải tại hộ gia đình; vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm, vệ sinh chuồng trại chăn nuôi; tác hại của túi ni lông đối với đời sống.
Tân Phú là địa phương đã từng phải đối mặt với tình trạng báo động về ô nhiễm môi trường. Thực trạng này là do chính người dân hàng ngày đã “vô tư” xả rác thải sinh hoạt chưa qua xử lý xuống kênh mương, ao hồ, thậm chí dọc đường làng ngõ xóm. Từ khi câu lạc bộ đi vào hoạt động đã từng bước thay đổi được thói quen, nâng cao ý thức và trách nhiệm của mọi người về công tác bảo vệ môi trường. Nhờ vậy, đường làng, ngõ xóm, vườn nhà đã trở nên phong quang, sạch đẹp hơn. Các chị còn là những tuyên truyền viên tích cực vận động các thành viên trong gia đình và bà con lối xóm cùng tham gia.
Còn tại Đô Lương, dưới sự chủ trì của hội phụ nữ các cấp, tổ thu gom rác thải ở từng thôn, xóm được thành lập. Mỗi hộ gia đình tự nguyện nộp mỗi tháng 4.000 đồng để trả cho đội thu gom. Các phương tiện chuyên chở được tận dụng tùy theo điều kiện ở từng thôn xóm như xe kéo, xe bò, xe công nông... Thứ 7, chủ nhật được xem là ngày vệ sinh môi trường của làng. Chị em tiến hành quét dọn đường làng, ngõ xóm, khơi thông cống rãnh, tập kết rác thải sinh hoạt ra đầu ngõ để đội thu gom chở vào bãi rác tập trung của xã. Đơn giản nhưng hiệu quả, ngày vì môi trường đã trở thành hoạt động thường xuyên của phần lớn thôn xóm ở Đô Lương.
 |
|
Tổ thu gom rác thải của chị em xã Thịnh Sơn, Đô Lương |
Từ những mô hình điểm ở Tân Kỳ, Đô Lương, đến nay, toàn tỉnh đã có hàng chục CLB “Phụ nữ với môi trường”; hàng trăm tổ phụ nữ “Tự quản thu gom rác thải”. Tất cả các cấp hội phụ nữ ở xã, xóm đều phát động phong trào xây dựng “Gia đình 5 không, 3 sạch”, đẩy mạnh công tác truyền thông về bảo vệ môi trường thông qua các cuộc thi, sân khấu hóa, các diễn đàn... Từ những mô hình này, các cấp Hội phụ nữ đã góp phần nâng cao ý thức cho hội viên và cộng đồng cùng vào cuộc bảo vệ môi trường; từng bước hình thành thói quen và hành vi văn minh, từ đó góp phần hoàn thiện các tiêu chí về nông thôn mới.
Thành công của những mô hình phụ nữ bảo vệ môi trường thời gian qua cho thấy, bên cạnh những yêu cầu cấp thiết về kinh phí, nguồn vốn hỗ trợ, việc thay đổi nhận thức, tập quán của người dân là yếu tố mang tính quyết định đến sự thành công của chương trình NTM. Nếu người dân được tuyên truyền để nâng cao nhận thức, cùng tham gia bảo vệ môi trường, khi đó, một số nội dung như thu gom, xử lý rác thải sinh hoạt, chất thải chăn nuôi, sử dụng nước sinh hoạt hợp vệ sinh, xây dựng nghĩa trang tập trung... sẽ không còn là những chỉ tiêu khó.
(Hoa Mơ)
