• Tweet

Nỗi niềm cán bộ chuyên trách dân số.

Tốt nghiệp Đại học Luật Hà Nội, chị Phan Thị Mai đã có 4 năm làm chuyên trách dân số xã Hưng Thịnh, huyện Hưng Nguyên. Nhiệm vụ của chị là tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương về các hoạt động trong lĩnh vực DS/KHHGĐ, trực tiếp phối hợp với các ngành đoàn thể tổ chức thực hiện kế hoạch. Hàng ngày chị miệt mài hướng dẫn, kiểm tra, giám sát hoạt động của đội ngũ CTV; tuyên truyền vận động, tư vấn, cung cấp các dịch vụ; kịp thời giải quyết hoặc xin ý kiến các cấp có thẩm quyền để giải quyết những vấn đề phát sinh; thường xuyên cập nhật và báo cáo cho Trung tâm DS-KHHGĐ huyện về tình hình công tác dân số tại địa bàn. Đặc biệt, vào mùa chiến dịch, khối lượng công việc của một chuyên trách dân số cấp xã như chị càng nhiều hơn; khi cùng với việc cung cấp các dịch vụ, chị luôn ngày này qua ngày khác “Đi từng ngõ, gõ từng nhà, rà từng đối tượng” vận động người dân trong xã thực hiện KHHGĐ.

Đi từng ngõ, gõ từng nhà, rà từng đối tượ ng

Cùng đảm nhận công việc như chị Mai, chị Đậu Thị Thương - xã Nghi Xuân, huyện Nghi Lộc đã gắn bó với công tác chuyên trách dân số được hơn 10 năm. Chị chia sẻ: chừng ấy thời gian không thể kể hết bao kỷ niệm của cái nghề mà mình đã gắn bó, nhưng vui ít, buồn nhiều. Rất nhiều lần gặp gỡ, nhỏ to vận động các gia đình thực hiện KHHGĐ, người lắng nghe, chia sẻ và tự giác thực hiện quý mình nhiều hơn; song người lẩn tránh, thậm chí nhiếc móc đến mức xúc phạm mình cũng không ít như "Con tôi, tôi đẻ, tôi nuôi, không việc gì đến nhà chị"?!. Công việc vất vả, nhưng phụ cấp lại quá ít ỏi so với nhu cầu chi tiêu trong điều kiện giá cả ngày càng tăng cao. Đã nhiều đêm, trước sự can ngăn của chồng con và vì tủi thân, chị đã định viết đơn xin nghỉ cái chức mà có người gọi là “vác tù và hàng tổng” này. Nhưng rồi, một lẽ gì đó đã trở thành máu thịt cứ thôi thúc, bước chân của chị ngày hôm sau lại xăm xắp trên con đường vì hạnh phúc của mọi người, mọi nhà. Trong sâu thẳm, chị Thương chỉ có một băn khoăn duy nhất là với chừng ấy năm công tác, rồi đây khi nhà nước thực hiện chủ trương tuyển dụng các chuyên trách dân số vào viên chức y tế của xã, thì liệu chị có còn đủ tuổi theo quy định?

Những nhọc nhằn, buồn vui, trăn trở của chị Mai, chị Thương cũng là nỗi niềm chung của 480 cán bộ chuyên trách dân số tại các xã, phường, thị trấn hiện nay trên toàn tỉnh. Công việc ngày nối ngày lặng thầm, vất vả là thế, nhưng chuyên trách DS- KHHGĐ cấp xã hiện chỉ được hưởng mức phụ cấp 698.000đ/ người/ tháng đối với vùng núi và 648.000đ/ người/ tháng đối với vùng đồng bằng; (từ nguồn kinh phí thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia: 200.000đ/ người/ tháng đối với vùng núi và 150.00đ/ người/ tháng đối với đồng bằng và từ ngân sách tỉnh 0,6 mức lương tối thiểu theo quy định số 58/2010/QĐ-UBND ngày 11.8.2010 của UBND tỉnh). Theo khảo sát đánh giá mới đây của Ban Văn hóa xã hội HĐND tỉnh, mức phụ cấp này là quá thấp và chưa tương xứng với yêu cầu nhiệm vụ mà cán bộ chuyên trách dân số đang đảm nhận. Bên cạnh đó, hiện nay đã có trên 48 tỉnh, thành phố trong cả nước đã thực hiện tuyển dụng đội ngũ cán bộ chuyên trách DS/KHHGĐ thành viên chức y tế cấp xã, phường, thị trấn. Điều đó đã tạo nên dư luận và tâm lý lo lắng dẫn đến thiếu an tâm công tác trong đội ngũ cán bộ chuyên trách DS/KHHGĐ cấp xã, phường, thị trấn trên địa bàn tỉnh Nghệ An. Có lẽ vì thế mà những năm gần đây, nhiều cán bộ chuyên trách dân số đã xin chuyển công tác khác, thậm chí nghỉ việc: năm 2008 có 22 người, năm 2009 có 87 người, năm 2010 có 51 người và năm 2011 có 42 người xin rời bỏ nhiệm vụ chuyên trách dân số cấp xã. Đây là một thiệt thòi lớn của ngành Y tế- DS-KHHGĐ; bởi để phát hiện, đào tạo, bồi dưỡng được một cán bộ chuyên trách dân số có kiến thức, nghiệp vụ cần thời gian dài ít nhất 3 năm và với nguồn kinh phí không hề nhỏ.

Thách thức và giải pháp từ gốc của vấn đề.

Với nỗ lực, sự đồng bộ, quyết liệt của các cấp ủy Đảng, chính quyền, đoàn thể từ tỉnh tới cơ sở, những năm qua, công tác DS-KHHGĐ ở Nghệ An đã đạt được những kết quả rất quan trọng. Nhận thức của toàn xã hội về công tác dân số có chuyển biến rõ rệt. Quy mô gia đình có 1-2 con ngày càng phổ biến; nhịp độ gia tăng dân số nhanh cơ bản đã được khống chế, tỉ lệ phát triển dân số giảm xuống còn 1,14% năm 2011; chất lượng dân số từng bước được nâng lên đáng kể. Kết quả đó có vai trò tích cực của đội ngũ những người làm chuyên trách DS- KHHGĐ; góp phần đáng kể vào sự phát triển kinh tế- xã hội, tăng thu nhập/ đầu người hàng năm, nâng cao hiệu quả của công tác xóa đói giảm nghèo trên phạm vi toàn tỉnh.

Vất và nhất là trong các chiến dịch truyền thông DS-KHHGĐ

Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân, việc thực hiện chính sách DS-KHHGĐ gần đây có phần chững lại và khó khăn hơn so với thời gian trước. Mặc dù các ngành các cấp đã nỗ lực, nhưng Nghệ An vẫn chưa đạt được mức sinh thay thế như mục tiêu chiến lược DS-KHHGĐ giai đoạn 2001-2010 và Nghị quyết 20 -NQ/TU ngày 26/6/2009 của Ban Thường vụ Tỉnh uỷ về tiếp tục đẩy mạnh công tác Dân số/KHHGĐ trong tình hình mới” đã đề ra. Theo dự báo của Viện nghiên cứu các vấn đề xã hội và của Tổng cục thống kê, nếu công tác DS/KHHGĐ Nghệ An tiếp tục duy trì mức giảm sinh như hiện nay thì sớm nhất phải đến năm 2026, chậm nhất 2029 mới đạt mức sinh thay thế (Trong khi cả nước đã đạt mức sinh thay thế năm 2005).

Điều rất đáng quan tâm hiện nay là Nghệ An đang phải đối mặt với thách thức về dân số lớn nhưng vẫn tiếp tục tăng; mất căn bằng giới tính khi sinh đang ở mức báo động, chất lượng dân số thấp. Đặc biệt, tỉ lệ sinh con thứ 3 trở lên đang có xu hướng tăng nhanh, không chỉ ở miền núi, với những người có trình độ dân trí thấp, mà cả ở miền xuôi và ngay trong cán bộ đảng viên, giáo viên, gây tác động tiêu cực đến phong trào vận động nhân dân thực hiện chính sách DS-KHHGĐ. Đây là nguy cơ không nhỏ đối với việc kìm hãm phát triển kinh tế - xã hội đối với một tỉnh có dân số đông thứ 4 cả nước như Nghệ An. Ông Nguyễn Minh Hạnh - Phó Chủ tịch UBND huyện Đô Lương cho biết: Một trong những nguyên nhân cơ bản dẫn đến thực trạng trên là do những năm trở lại đây đội ngũ cán bộ chuyên trách DS-KHHGĐ cấp xã - những người hàng ngày trực tiếp thực hiện nhiệm vụ tuyên truyền vận động, hướng dẫn sử dụng dịch vụ KHHGĐ cho người dân tại cộng đồng thiếu an tâm công tác.

Sau một thời gian dài khảo sát, đánh giá và nghiên cứu các chủ trương chính sách của nhà nước về DS-KHHGĐ, UBND tỉnh đã chuẩn bị đầy đủ các điều kiện để trình HĐND tỉnh các Nghị quyết về chính sách DS-KHHGĐ trên địa bàn tỉnh, trong đó có Nghị quyết về sắp xếp, bố trí, định biên và tuyển dụng cán bộ chuyên trách DS-KHHGĐ trở thành viên chức y tế tại xã, phường , thị trấn. Theo bà Tôn Thị Cẩm Hà - Phó Ban VHXH- HĐND tỉnh, đây là giải pháp cần thiết trong tình hình hiện nay. Phương án UBND tỉnh trình HĐND tỉnh trong kỳ họp thứ 5 này là bố trí định biên và tuyển dụng cán bộ chuyên trách DS-KHHGĐ cấp xã, mỗi trạm y tế xã, phường, thị trấn bố trí 01 cán bộ chuyên trách DS/KHHGĐ. Theo phương án này thì 88% số cán bộ đang làm công tác DS-KHHGĐ ở cấp xã hiện nay đã đủ chuẩn, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ theo Quy định tại Thông tư  05/2008/ ngày 14.5.2008 của Bộ Y tế sẽ được tuyển dụng vào biên chế của Trạm Y tế. Số còn lại không đủ tiêu chuẩn để tuyển dụng thì phải thực hiện chế độ hợp đồng và tiếp tục bồi dưỡng để đạt chuẩn. Trường hợp không đáp ứng được sẽ thay thế và đề nghị hỗ trợ 1 khoản kinh phí nghỉ việc. Tiếp xúc với cử tri tại các địa phương, nhiều đại biểu HĐND tỉnh cho biết: Đây là vấn đề được nhiều lãnh đạo cơ sở đề xuất, là niềm mong mỏi rất chính đáng của đội ngũ cán bộ chuyên trách DS-KHHGĐ xã, phường, thị trấn.

Và như vậy, rồi đây bước chân trên hành trình tuyên truyền, vận động thực hiện DS-KHHGĐ của những người như chị Phan Thị Mai, Đậu Thị Thương lại có thêm sự tự tin, dẻo dai, thêm yêu nghề, yêu đời. Những việc làm thầm lặng, bình dị của đội ngũ cán bộ chuyên trách dân số KHHGĐ đã và đang vượt ra ngoài phạm vi mỗi thôn xóm, bởi hiệu quả bền vững về phát triển kinh tế - xã hội và giá trị nhân văn cho cuộc sống, mà chính họ là người đang miệt mài góp sức hôm nay.

(Nguyễn Như Khôi)