Bản Mông vào xuân
Háo hức chuẩn bị tư trang, chúng tôi lên đường đến Minh Châu – xã Tri Lễ, huyện vùng cao Quế Phong để vui Tết Mông. Con đường vắt vẻo lưng sườn núi bồng bềnh, ẩn hiện trong màn sương sớm đưa chúng tôi đến với Minh Châu. Cả bản rực lên sắc đào đỏ thắm, vang vọng cả một vùng rừng núi, tiếng khèn Mông lảnh lót gọi hoa mơ, hoa mận thức dậy nở trắng xóa một vùng. Hít căng lồng ngực bầu không khí chốn vùng cao thanh bình, chúng tôi - những du khách lần đầu đến với bản người Mông nơi đây thấy xuân cũng đang ùa về trong lòng mình.
 |
| Người Mông vui Xuân |
Tết Mông bắt thường thì sớm hơn tết cổ truyền 1 tháng. Tuy nhiên, cho đến nay, thời gian ăn Tết có phần ngắn lại, có khi chỉ kéo dài 1 tuần, thậm chí là 3 ngày. Đêm 30 là đêm giao thừa cũng là thời điểm thiêng liêng nhất của dịp Tết. Từ ngày mùng 1 đến mùng 3, thậm chí là mùng 5 được dành để đi thăm hỏi anh em, họ hàng, bạn bè… Đây cũng là dịp để trai gái người Mông tìm hiểu nhau và nên duyên chồng vợ. Chị Lầu Y Phây, Bản Huồi Mới 2 chia sẽ : Con gái Mông ít có dịp đi chơi nên đây là dịp để tìm hiểu, tỏ tình, nên mùa xuân cũng có rất nhiều đám cưới được tổ chức…
Đi dọc từ đầu đến cuối bản Minh Châu, những bộ váy thổ cẩm phơi trên bờ rào đá tựa như những đàn bướm đang khoe sắc dưới nắng mai. Chiều đến, nhà nào cũng đồ những phản cơm thật to để giã bánh. Lượng bánh làm nhiều, để đủ dùng trong cả tháng ăn Tết của người Mông. Ngoài ra, không thể thiếu đối với tết của người Mông đó là bánh dày - thứ bánh đặc trưng mỗi dịp Tết của người dân nơi đây. Món bánh dày truyền thống của Tết người Mông được làm từ gạo nếp nương thơm, dẻo mà người Mông trồng ở mảnh đất tốt nhất. Những người tham gia giã bánh dày thường là những người đàn ông khoẻ mạnh, lực lưỡng. Họ tập hợp thành một nhóm khoảng chục người thay nhau giã. Giã hết nhà này rồi lại đi nhà khác tạo nên một không khí Tết vui nhộn, ấm cúng. Điều đặc biệt với người Mông đó là trong dịp tết, mổ trâu, mổ lơn hay thóc gạo đều đưa biếu nhau chứ không đem bán, nhà có biếu nhà không có, người nhiều biếu người ít... để tất cả mọi gia đình đều có tết.
Với người phụ nữ Mông, Tết là dịp họ được nghỉ ngơi và ăn mặc đẹp nhất. Tết đến, xuân sang, phụ nữ Mông nào cũng có một bộ váy mới do chính tay mình làm ra. Nhìn chiếc váy là biết người phụ nữ Mông cần cù, chịu thương, chịu khó, khéo léo… đến đâu.
Vui và náo nhiệt nhất là những ngày Tết được cùng người Mông chơi các trò chơi dân gian như ném pao, đánh quay… Từ rất sớm, người già, trẻ nhỏ đông nhất là đám thanh niên, đã tập trung ở bãi đất rộng của bản, đàn ông đánh quay, lũ con gái ném pao, trẻ con chơi chọi quay. Âm thanh của ngày hội bản Minh Châu quyện với tiếng khèn vọng vào núi đá. Đâu đó, ta dễ dàng bắt gặp ánh mắt tình tứ của những đôi trai, gái trao nhau.
Tết sớm ở khu kinh tế Minh Châu, nắng dát vàng trên triền đá. Đám con gái đem những chiếc váy thổ cẩm ra phơi, những chiếc váy mới chờ khoe sắc trong tiếng khèn mê say mùa gọi bạn… Tết bản Mông nay như thắm hơn. Con đường trải nhựa từ đầu đến cuối bản làng. Trường học, trạm y tế… đã được đầu tư xây dựng kiên cố. Rời bản mới ở Minh Châu trở về với phố thị, chúng tôi mang theo niềm tin rằng rồi đây, những dự án đầu tư của Đảng, Nhà nước đã, đang và sẽ đổi thay từng ngày cho miền đất khô khát này, tiếp thêm nguồn sinh lực cho rừng đá nở hoa.
(Hữu Đức)
