Ngăn chặn “cát tặc”: Bài học từ huyện Tân Kỳ
Sông Con đoạn chảy qua địa bàn hai xã Tân Hương và Tân An huyện Tân Kỳ cách đây chưa lâu còn là điểm khai thác cát sỏi trái phép khá rầm rộ. Lúc cao điểm, chỉ riêng khúc sông này có đến 6 thuyền hút cát hoạt động suốt ngày đêm.
Sau nhiều đợt tuyên truyền, ra quân truy quét, xử lý, bến sông này đã trở lại yên bình. Để ngăn chặn dứt điểm tình trạng khai thác, tập kết, vận chuyển cát sỏi trái phép, xã Tân Hương đã xây dựng hai chiếc trụ bê tông cốt thép này ngay trên đường vào bến. Và không riêng xã Tân Hương, trong năm 2013, huyện Tân Kỳ đã chỉ đạo các xã, thị trấn tổ chức phá dỡ hoàn toàn 5 bến tập kết trái phép không nằm trong quy hoạch cấp phép khai thác cát sỏi, đồng thời có các biện pháp ngăn chặn như: rào, múc đường vào 9 bến tập kết cát sỏi trái phép khác.
Việc truy quét, xử lý các đối tượng khai thác cát sỏi trái phép được huyện Tân Kỳ xác định là việc không khó. Song song với việc tổ chức lực lượng đủ mạnh, kiên trì truy quét, huyện Tân Kỳ đã đề xuất với UBND Tỉnh và các ngành chức năng bổ sung hoàn chỉnh quy hoạch, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp được đăng ký cấp phép khai thác cát sỏi trên địa bàn. Đến nay huyện Tân Kỳ đã có 6 doanh nghiệp được cấp phép.
Ông Nguyễn Văn Tám - Giám đốc Công ty CP XD&VT Tám Tài cho biết: Trước đây, mình khai thác thổ phỉ nên xảy ra tranh chấp, thậm chí bắn nhau nữa. Tranh nhau vì không của ai cả. Nhưng từ khi cấp phép, có ranh giới, cắm tim mốc cho chúng tôi rồi thì doanh nghiệp chúng tôi tự quản lý với nhau. Tôi thấy đây là lời giải rất khoa học.
Ông Trần Xuân Hải - Giám đốc Cty TNHH XD&TM Hoàng Hải cũng thừa nhận: Doanh nghiệp được cấp phép thì sản xuất đi vào ổn định và mạnh dạn đầu tư đưa các thiết bị phù hợp vào khai thác cũng như đưa khoáng sản vào chế biến sâu, nâng cao giá trị.
Những hộ dân có thuyền nhỏ hút cát mưu sinh dọc hai bên bờ sông Con như anh Cao Xuân Minh ở xóm 6, xã Nghĩa Bình giờ đã được các doanh nghiệp được cấp phép tiếp nhận vào cùng sản xuất kinh doanh. Vậy là những người như anh Minh không còn phải làm trộm, làm lén lút, thu nhập bấp bênh nữa… Đồng thời ngân sách địa phương có thêm nguồn thu, góp phần đưa hoạt động khai thác cát sỏi đi vào ổn định hạn chế thấp nhất tình trạng khai thác trái phép. Anh Minh phấn khởi nói: Công ăn việc làm ổn định, thu nhập chúng tôi cũng ổn định hơn trước đây, thoải mái về tinh thần làm việc bởi vì được cấp phép làm nên anh em thoải mái làm không phải lo nghĩ như trước đây khi làm thổ phỉ nữa.
Sau hơn 1 năm đồng loạt ra quân, huyện Tân Kỳ cũng đã ban hành gần 20 văn bản để đôn đốc, chấn chỉnh công tác quản lý nhà nước về khai thác cát sỏi. Cùng với các hoạt động kiểm tra, xử lý, đến thời điểm này, việc khai thác cát sỏi trên địa bàn huyện Tân Kỳ đã đi vào nề nếp, tình trạng khai thác trái phép hầu như không còn diễn ra.
Để có được kết quả này, kinh nghiệm từ huyện Tân kỳ cho thấy: việc ngăn chặn khai thác cát sỏi trái phép phải huy động sức mạnh của cả hệ thống chính trị từ huyện đến cơ sở; Phải làm nghiêm từ trong công tác chỉ đạo và xử lý.
Ông Phạm Văn Hóa - Chủ tịch UBND huyện Tân Kỳ cho biết: Một số người khai thác trái phép có quan hệ thân nhân chỗ này, chỗ kia cho nên ra quân đồng loạt, lấy sức mạnh chính trị là tất cả đều phải chấp hành. Thứ 2 là lực lượng đủ mạnh mà chủ yếu là tại chỗ. Tất cả địa bàn các xã đều cử lực lượng bám chặt bờ song, hễ chỗ nào khai thác là bắt chỗ ấy không cần chờ lực lượng bên trên. Tức là ra quân đồng loạt, ngăn chặn một lúc, triệt để và kiên trì. Kể cả sau khi ổn định, sau 3 tháng truy quét quyết liệt thì cho đến nay Tân Kỳ vẫn duy trì lực lượng thường xuyên.
Câu chuyện chống khai thác cát sỏi trái phép ở Tân Kỳ đã chứng minh được rằng: Việc chấm dứt tình trạng khai thác khoáng sản trái phép là có thể thực hiện được nhưng kết quả như thế nào còn phụ thuộc vào quyết tâm, hành động của mỗi địa phương.
(Xuân Hướng – Hữu Song)
