Mùa Xuân trên bản Mông
Đón Tết năm nay, gia đình cụ Gìa Giống Rê năm nay 83 tuổi, bố của liệt sỹ Gìa Bá Chá trú tại bản Phá Lếch Phay xã Đoọc Mạy huyện Kỳ Sơn dường như vui hơn. Bởi gia đình cụ đã được chuyển về ở trong căn nhà mới được đảng, nhà nước, chính quyền và nhân dân làm cho thân nhân người có công. Không chỉ riêng cụ Rê, các hộ gia đình nghèo, có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn, gia đình chính sách trên địa bàn huyện Kỳ Sơn đều được các cơ quan ban ngành, đoàn thể, các đơn vị từ trong và ngoài tỉnh hỗ trợ, giúp đỡ, góp phần làm vơi bớt những khó khăn, vất vả của ngày thường để họ có một cái tết đầm ấm hơn.
Cụ Già Giống Rê trú tại bản Phá Lếch Phay, xã Đoọc Mạy phấn khởi nói: Năm nay bố được Đảng và Nhà nước làm cho một căn nhà mới trên nền đất cũ, cả gia đình bố được đón tết trong căn nhà mới. Bố rất mừng, phấn khởi khi được mọi người quan tâm đến. Hàng năm bố cũng được cán bộ lãnh đạo huyện, xã, các ban ngành quan tâm, cho quà các ngãy lễ trong năm.
Trước đây, người Mông Kỳ Sơn ăn Tết riêng khi mùa vụ đã thu hái xong. Sau khi được đảng và nhà nước tuyên truyền, vận động thì giờ đây, đồng bào Mông đã cùng đón chung một tết nguyên đán với tất cả các dân tộc anh em.
Trong những ngày giáp Tết, cả bản rộn ràng nhịp chày giã bánh, những chiếc bánh dày được làm từ một loại nếp nương mới thu hái xong. Loại bánh này không thể thiếu trên mâm cúng của người Mông sau thịt lợn và rượu. Bên cạnh việc chuẩn bị mâm cúng tổ tiên, thì các loại dụng cụ lao động gia đình được gián giấy niêm phong- một phong tục độc đáo của người Mông Kỳ Sơn, nghi lễ này được người dân thực hiện vào buổi chiều ngày cuối cùng của năm cũ.
Ông Hờ Chồng Pó - bản trung tâm xã Đoọc Mạy cho biết: Những công cụ này ngày thường đã cùng con người lao động, quanh năm suốt tháng không nghỉ ngơi. Nay con người nghỉ ăn tết, vui chơi tết thì các loại công cụ lao động cũng được rửa sạch sẽ, dán giấy bản và được để trong nhà, bên cạnh mâm cúng tỏ tiên, coi như ta cảm ơn vì nó mà năm nay ta thu hoạch được nhiều lúa, nhiều ngô, nhiều gừng…Và mong một năm mới sẽ gặp nhiều điều tốt đẹp hơn.
Đồng bào Mông ăn tết trong 3 ngày chính, còn các hoạt động vui chơi thì kéo dài đến ngày 15 tháng giêng. Ngày xuân, cũng là dịp để những chàng trai, cô gái náo nức trong hội hái hoa ban, nồng say cùng vòng xòe mê đắm, trao nhau khúc hát giao duyên, hò hẹn.
Anh Mùa Bá Vừ - Trưởng bản Sơn Hà, xã Tà Cạ cho biết thêm: Theo phong tục, mọi người trong nhà chỉ được ăn thịt, không ăn rau ngoài ý nghĩa tạ ơn tổ tiên, thịt lợn còn là thực phẩm chính trong mâm cơm ngày tết. Năm hết, tết đến, chén rượu vòng là để tất cả anh em ta tụ họp, là để giúp đỡ nhau trong cuộc sống. Đây là chén rượu của tình đoàn kết, tình anh em làng xóm, họ hàng với nhau.
Tết Nguyên đán là dịp để đồng bào Mông vui chơi sau một năm lao động vất vả. Những trò chơi, những bài hát, tiếng khèn như kết nối mọi người gần nhau hơn, tăng thêm tình đoàn kết, tình anh em trên khắp bản làng. Đây cũng là điều kiện để đồng bào giữ gìn những phong tục, lễ nghi, những nép văn hóa độc đáo vốn rất riêng của đồng bào mình.
(Hồng Thoa)
