Những vấn đề F0 nên hỏi bác sĩ khi điều trị tại nhà

Mỗi ngày, khoảng 100 F0 gửi tin nhắn và gọi điện cho tôi để tư vấn về cách điều trị Covid-19 tại nhà. Sau một thời gian hỗ trợ F0 tại nhà, tôi nhận thấy người dân thường không chịu tìm hiểu các thông tin về bệnh kỹ càng. Đa phần người dân còn chưa hiểu biết nhiều về bệnh dù thông tin đã được đăng tải rất phổ biến trên các báo chính thống. Trong số F0 này, chỉ 10-15% trường hợp cần hỗ trợ thực sự của các bác sĩ.

Theo tôi, 5 câu hỏi lớn F0 điều trị tại nhà nên quan tâm và hỏi bác sĩ. Với các triệu chứng đơn giản như ho, sốt, đi ngoài, người dân nên tìm hiểu thông tin trên phương tiện truyền thông chính thống.

Có cần uống thuốc kháng virus?

Người bệnh có cần sử dụng thuốc kháng virus hay không phụ thuộc vào nhiều yếu tố như tải lượng virus, số liều vaccine, bệnh nền, sức đề kháng, nguy cơ lây nhiễm cho người khác.

Hiện tại, thuốc kháng virus Favipiravir và Molnupiravir được khuyến cáo sử dụng để điều trị Covid-19 tại nhà. Việc có sử dụng thuốc kháng virus hay không, dùng loại nào, thực sự cần sự trao đổi thống nhất giữa bác sĩ và người bệnh dựa trên hướng dẫn của Bộ Y tế (mới nhất ngày 12/12/2021).

Các thuốc nhóm này thường dễ gây mệt, dị ứng, người dân có thể cần dùng thêm thuốc bổ gan, thuốc chống dị ứng.

Có cần dùng thuốc kháng sinh?

Một số người mắc Covid-19 hay bị viêm họng, viêm phế quản, viêm phổi. Những trường hợp này dễ nhiễm khuẩn đường hô hấp, khi mắc Covid, nguy cơ càng tăng cao. Người bệnh có thể phải dùng kháng sinh dự phòng từ khi chưa thấy dấu hiệu nhiễm khuẩn.

Các cháu bé hay phải dùng kháng sinh, bệnh nhân nhiều bệnh nền (đặc biệt tiểu đường) hay đang dùng thuốc ức chế miễn dịch lâu dài sẽ thuộc nhóm này.

Với các trường hợp khác, chúng ta dùng kháng sinh khi có nhiễm khuẩn. Để xác định F0 có nhiễm khuẩn hay chưa sẽ rất khó nếu chưa xét nghiệm. Người bệnh nên xét nghiệm công thức máu và một số chỉ số đánh giá tình trạng viêm trước khi quyết định sử dụng kháng sinh.

Khi đã quyết định dùng kháng sinh, F0 dùng loại nào, liều lượng bao nhiêu cũng là vấn đề khiến các bác sĩ "đau đầu". Đây thực sự là vấn đề cần kiến thức của các bác sĩ kết hợp với thông tin từ người bệnh (đã dùng loại nào, có dị ứng hay không).

Một gia đình ở Hà Nội trong những ngày giãn cách xã hội.

Thuốc kháng virus dành cho giai đoạn đầu, trong vòng 7 ngày từ khi có triệu chứng. Thuốc kháng sinh có thể cần dùng suốt cả quá trình bị Covid-19.

Khoảng ngày thứ 7 đến 10 sau khi xuất hiện các triệu chứng, một số ít F0 có thể xuất hiện rối loạn miễn dịch đến mức ảnh hưởng tính mạng. Nổi bật là 2 rối loạn chính: rối loạn đông máu và rối loạn phản ứng viêm. Chúng xuất hiện đầu tiên tại phổi, sau đó tới toàn cơ thể. Như vậy, chúng ta có thêm 2 câu hỏi nữa dành cho bác sĩ.

Có cần dùng thuốc kháng đông?

Ngoài một số tình huống như người bệnh đang chảy máu (kinh nguyệt, xuất huyết tiêu hóa) hoặc bị bệnh giảm tiểu cầu, bệnh dễ chảy máu, thuốc kháng đông tương đối an toàn.

Các bệnh nhân sau đột quỵ nhồi máu não, đặt stent mạch vành, bệnh van tim, thường phải dùng thuốc chống kết tập tiểu cầu, thuốc kháng đông trong nhiều năm liên tục.

Một số nghiên cứu cho thấy dùng thuốc kháng đông với liều thấp để dự phòng có thể có tác dụng tốt trong việc phòng chống bão Cytokin ở bệnh nhân Covid-19.

Khuyến cáo hiện nay là sử dụng thuốc chống đông khi chỉ số SpO2 giảm dưới 95% liên tục, không thể tăng trở lại. Liều dùng cụ thể cần được cân nhắc và tính toán cẩn thận, dựa vào chuyên môn của bác sĩ, tình trạng người bệnh.

Có cần dùng thuốc kháng viêm Corticoid?

Thuốc kháng viêm Dexamethasone nổi lên như một loại thuốc giá rẻ (vốn khá thông dụng) nhưng lại rất hiệu quả trong điều trị rối loạn đáp ứng miễn dịch do Covid-19. Sau này, các nhà khoa học thấy không chỉ Dexamethasone mà các loại corticoid khác như Prednisolon hay Methylprednisolon cũng có tác dụng tốt tương tự.

Khác với thuốc kháng đông, chúng ta không có bất cứ khuyến cáo nào nên dùng Corticoid để dự phòng bão Cytokin.

Tất cả nghiên cứu cho thấy dùng corticoid sớm (khi chưa phải thở oxy, khi SpO2 còn trên 95%) đều làm cho tỷ lệ trở nặng và tỷ lệ tử vong do Covid-19 cao hơn (so với không dùng Corticoid).

Kháng viêm Corticoid thực chất là thuốc ức chế hệ thống miễn dịch, làm giảm sức đề kháng của cơ thể.

Trong giai đoạn đầu, khi hệ miễn dịch đang chiến đấu chống lại virus, bạn sử dụng thuốc ức chế miễn dịch giống như "tiếp tay" cho virus, làm bệnh tình thêm nặng. 

Thuốc kháng viêm Dexamethasone. Ảnh: Gazetasi.

Dùng Corticoid cũng khiến cho người bệnh dễ nhiễm vi khuẩn và nấm hơn. Trên các bệnh nhân tiểu đường và tăng huyết áp, Corticoid làm trầm trọng thêm mức độ của bệnh. Không chỉ vậy, Corticoid còn có một loạt các tác dụng phụ nguy hiểm.

Thông thường, khi dùng kháng viêm Corticoid, người bệnh phải kèm theo thuốc bảo vệ dạ dày (giảm tiết acid như Omeprazol, Esomeprazol hoặc kháng acid như Hydroxyd, Magne Hydroxyd) và kháng sinh để phòng bội nhiễm vi khuẩn.

Việc dùng với liều lượng bao nhiêu cũng không đơn giản. Với các F0 điều trị tại nhà, việc dùng thuốc không quá phức tạp nhưng khi chuyển nặng, vào bệnh viện, có rất nhiều phương án sử dụng Corticoid khác nhau.

Khi nào F0 cần nhập viện?

Đây cũng là câu hỏi rất quan trọng. Khi chỉ số oxy trong máu SpO2 của F0 và không thể lên được trên 95%, người bệnh nên nhập viện.

Thông thường, khi SpO2 giảm bền vững xuống dưới 95% hoặc nằm sấp chỉ số này tăng rõ rệt so với khi nằm ngửa (cải thiện khoảng 5%) là đã có dấu hiệu bắt đầu của bão Cytokin.

Lúc này, bạn cần phải cho người bệnh thở oxy (bằng bình oxy khí nén hoặc bằng máy tạo oxy) để duy trì SpO2 trên 95%. Bên cạnh đó, F0 cần uống ngay các loại thuốc kháng đông, kháng viêm, liều lượng cụ thể phụ thuộc vào nhận định của bác sĩ.

Trong khi chờ chuyển viện, người nhà cần tìm hiểu quy định về phân tầng điều trị (của Sở Y tế Hà Nội) để xem F0 thuộc diện nào, điều trị tại đâu. Từ đó, gia đình có phương án chuẩn bị xe và liên hệ với y tế phường, 115 hoặc trực tiếp với các bệnh viện.