• Tweet

Trời nhá nhem tối, cũng là lúc ông Lô Thanh Viêng, ở khối 3 thị trấn Mường Xén, huyện vùng các Kỳ Sơn, lại chuận bị dụng cụ để săn bắt cá đẻ trứng.

Ông Viêng cho biết: Vào những đêm khuya vắng, thời tiết ấm áp, cá ở dưới sông Nậm Mộ thường tìm nơi có rong rêu, nước chảy rất chậm mới nhả trứng. Cá có thể vào gần bờ từng đôi hay thành những đàn đông từ 8 đến 20 con. Nắm được tập tính này của cá, ông cúng như nhiều người dân ở huyện vùng cao Kỳ Sơn, đã đi phục sẵn bên bờ sông để chờ đón cá vào để vung chài bắt cá.

Loài cá thường tập trung vào những vũng nước gần bờ tìm nơi đẻ trứng là cá Chép, người dân thường gọi là cá “Gáy” (Người Thái gọi là “Pá Nay ó”), một loài cá phát triển nhiều ở sông Lam. Theo những người có nhiều kinh nghiệm bắt cá, thì khoảng thời gian loài cá Chép vào gần bờ đẻ trứng là từ cuối tháng 12 âm lịch của năm trước cho đến hết tháng 2 âm lịch năm sau.

Dụng cụ để săn cá Chép là chài được đan bằng dù. Tuy nhiên, để săn được nhiều cá cũng cần có kỹ thuật quang chài, hiểu biết về thời gian và cách cá vào gần bờ đẻ trứng.

"Cá thường đi từng bầy, mỗi bầy đi từ 8 đến 10 con, nhưng thời gian như dừ thì cá hiếm, ít thường vào 8 đến 10 con, may mắn thì trúng đàn từ 15 đến 20 con, cá vào nhiều nhất là từ 22 giờ đêm đến 2 giờ sáng ngày hôm sau. Khi cá bắt đầu vào đẻ sẽ tạo ra tiếng động, bình thường nước lặng, còn khi cá đã vào đông, nhiều con tạo thành tiếng sóng, cá đẻ vật nghe tiếng kêu to" - ông Lô Thanh Viêng, khối 3 thị trấn Mường Xén, Kỳ Sơn chia sẻ kinh nghiệm.

Đánh bắt cá chép đẻ là phương thức khai thác thủy sản truyền thống, gắn liền với tập quán sinh sống gần sông, xuối của đồng bào Thái ở các huyện vùng cao Nghệ An. Vào những đêm Xuân ấm áp, đồng bào lại chuận bị chài để săn cá. Bằng cách đánh bắt truyền khống này mà số lượng cá vẫn tiếp tục phát triển, để mùa Xuân về quy lật đẻ trứng gần bờ của cá lại lặp đi lặp lại.

"Đi chài cá Gáy đã trở thành truyền thống với đồng bào sống gần sông suối của người Thái. Pá có nghĩa là Cá, Ó có nghĩa là đẻ, vào mùa xuân, khi thời tiết ấm lên cá vào rất nhiều, thậm chí làm rách cả chài. Từ lâu người thái đã biết đánh bắt cá theo cách truyền thống này, hiện nay vẫn lưu giữ và thực hiện đến hiện tại" - ông Lô Văn Song, bản Cầu Tám, xã Tà Cạ, Kỳ Sơn cho biết thêm.

Trong một đêm, một thợ săn cá có thể bắt được từ 5 đến 10 kg cá, còn may mắn hơn có người có thể thu về từ 20 đến 30 kg cá.

Ngoài để phục vụ cho gia đình thì đây cũng là một khoản tiền không nhỏ so với mức thu nhập của người dân vùng cao. Thịt cá cũng là một trong những sính vật được đồng bào Thái dâng cúng ông bà tổ tiên vào những ngày đầu năm mới.

Lữ Phú