Chủ tịch Quốc hội: Không được “đụng” nguồn cải cách tiền lương để làm đường

Tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 3, sáng nay 6/6, sau khi nghe Chính phủ trình về chủ trương đầu tư các dự án xây dựng công trình đường bộ cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng (giai đoạn 1); Khánh Hòa - Buôn Ma Thuột (giai đoạn 1); Biên Hòa -Vũng Tàu (giai đoạn 1) và 2 đường Vành đai 4 vùng Thủ đô Hà Nội và Vành đai 3 Thành phố Hồ Chí Minh, các đại biểu Quốc hội tiến hành thảo luận tổ.

Cho cơ chế đặc biệt thì phải cá thể hoá trách nhiệm

Cho ý kiến, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ thông tin, 5 dự án cao tốc được bàn thảo rất kỹ, tốn nhiều thời gian trong quá trình chuẩn bị cho kỳ họp. Nếu cả khoá XIV chỉ có 1 dự án quan trọng quốc gia thì ngay kỳ họp này có đến 5 dự án, nếu tính cả cao tốc Bắc Nam được Quốc hội quyết định tại kỳ họp thứ 2 thì ngay năm đầu của Khoá XV đã có 6 dự án quan trọng quốc gia.

Với 5 dự án vừa được Chính phủ trình, Ủy ban Thường vụ Quốc hội dành tới 3 phiên làm việc (11,12/5 và 4/6) để quyết định các yếu tố thành phần về vốn để có căn cứ pháp lý trình Quốc hội. 

Chủ tịch Quốc hội cho biết, trong bối cảnh phục hồi kinh tế sau đại dịch, các dự án này được đề xuất áp dụng nhiều chơ chế đặc thù khác với luật hiện hành.

Đơn cử như Luật Ngân sách không cho phép lấy ngân sách cấp này chi cho cấp kia. Đường cao tốc thuộc trách nhiệm của Trung ương, còn đường song hành thuộc trách nhiệm địa phương nhưng trong điều kiện hiện nay xin Quốc hội chấp thuận cho sử dụng cả vốn Trung ương và vốn địa phương để thực hiện vì “tình huống đặc biệt cần giải pháp đặc biệt”.

Hay theo Luật Giao thông đường bộ, cao tốc thuộc trách nhiệm của Bộ GTVT, tỉnh lộ là của địa phương, nhưng giờ để một bộ đảm trách 6 dựa án quan trọng quốc gia, chưa kể các dự án khác thì sức bộ không thể làm hết được nên sẽ giao cho một số địa phương có dự án đi qua.

Riêng hai đường Vành đai 3 và Vành đai 4 hoàn toàn giao cho các địa phương tương ứng với đoạn địa qua địa bàn, còn Hà Nội và TPHCM làm đầu mối. Tuy vậy, Chính phủ cũng phải làm rõ khái niệm và trách nhiệm của đầu mối. Còn với các dự án cao tốc, có đoạn nằm trên cả 2 tỉnh giáp ranh thì quyết định giao Bộ GTVT phụ trách.

Cũng theo ông Vương Đình Huệ, Luật Xây dựng không cho phép tách dự án kiểu này, chỉ cho phép lập dự án theo nguyên tắc vận hành độc lập, kể cả tiểu dự án. Tuy vậy giai đoạn này không quá máy móc nên đã thống nhất xin Quốc hội cho cơ chế chia dự án theo địa giới hành chính.

“Đã cho cơ chế đặc thù thì phải nâng cao tinh thần trách nhiệm, cá thể hoá được trách nhiệm, nhất là trách nhiệm giải trình, trách nhiệm người đứng đầu” – Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh và lưu ý tăng ường thanh tra, kiểm tra, giám sát để tránh hệ luỵ xấu, chỉ định thầu mà năng lực không đúng, làm không đến nơi đến chốn thì người chỉ định thầu phải chịu trách nhiệm

Nguyên tắc HĐND tỉnh, thành phố ra nghị quyết và cam kết với Chính phủ, còn Chính phủ phải có trách nhiệm cam kết với Quốc hội. Vốn nào ra vốn đó, cam kết phải có. Khi điều chỉnh tổng mức đầu tư thì Trung ương và địa phương cũng phải cam kết bỏ phần tương ứng để hoàn thành.

Đại biểu Trần Lưu Quang – Bí thư Thành uỷ Hải Phòng cũng cho rằng khi Quốc hội cho cơ chế đặc thù để triển khai nhanh các dự án thì cần tăng cường kiểm tra, giam sát, kiểm toán để không xảy ra “trục trặc”,  tránh sau khi thực hiện dự án lại liên quan kỷ luật, sai sót.

Đồng quan điểm, đại biểu Nguyễn Danh Tú (đoàn Kiên Giang) cũng băn khoăn khi các dự án thời gian qua đều có xu hướng mở rộng hơn các cơ chế đặc thù. Trong điều kiện phục hồi kinh tế điều đó là cần thiết, song việc áp dụng thế nào cũng cần có tổng kết đánh giá.

“Bên cạnh áp dụng chính sách đặc thù thì phải thanh tra, kiểm tra, giám sát để đảm bảo hoàn thành dự án, cơ chế được áp dụng đúng, chính xác, tránh sai sót xảy ra” – đại biểu nêu ý kiến.

Tránh chưa làm đã kêu khó, không được đụng nguồn cải cách tiền lương

Trước ý kiến của địa phương đề nghị cho sử dụng nguồn cải cách tiền lương để đầu tư các tuyến đấu nối vào đường Vành đai, ông Vương Đình Huệ khẳng định không nên đặt ra vì “đụng” nghị quyết Trung ương. Quốc hội cũng yêu cầu không cho dùng vào việc khác và Chính phủ cũng đang phải rà soát các nguồn đảm bảo cải cách tiền lương, điều chỉnh lương để báo cáo.

“Nguồn để đảm bảo cải cách tiền lương là rất lớn vì khi đã quyết cải cách là chi thường xuyên chứ không phải chi một lần. Cải cách tiền lương và điều chỉnh tiền lương là khác nhau. Có địa phương nói đủ nguồn nhưng thực chất đó chỉ là đủ cho 1 năm trong khi phải chi hàng năm. Chúng ta lùi cải cách tiền lương và 3 năm nay cũng chưa có tiền để điều chỉnh tiền lương” – Chủ tịch Quốc hội lưu ý.

Còn về đề nghị cơ chế Chính phủ đứng ra phát hành trái phiếu cho địa phương vay lại, ông Vương Đình Huệ nói luật không cho phép, địa phương cần phải chủ động huy động, tránh chưa làm đã kêu khó.

“Nếu đứng ra vay thì có trách nhiệm hoàn trả, phàm người khác vay cho anh tiêu thì không có trách nhiệm lắm. Địa phương làm thì đứng ra mà vay. DN còn làm được mấy trăm nghìn tỷ nữa là địa phương. Chính phủ không đi làm việc đó. Cứ xin cơ chế rồi nói chúng em không làm được thì xin làm gì” – ông Vương Đình Huệ nhấn mạnh.

Vị đại biểu Quốc hội đoàn Hải Phòng cũng băn khoăn khi cứ nói lấy đầu tư công dẫn dắt đầu tư tư nhân, song thực tế nhiều dự án hình thức BOT, PPP  dần chuyển sang đầu tư thì rõ ràng có vấn đề, và cứ như thế này thì huy động vốn xã hội rất khó khăn. Do đó cần soát xét lại các quy định của luật và văn bản quy phạm pháp luật đến việc tổ chức triển khai và xây dựng thị trường vốn đủ sức cung cấp vốn cho trung, dài hạn của nền kinh tế.

Chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý thêm, chỉ có Vành đai 3 được ưu tiên đặc biệt, cơ bản bố trí đủ vốn để hoàn thành vào 2025, quyết toán đưa vào sử dụng năm 2026. Còn Vành đai 4 và 3 dựa án cao tốc chấp nhận giãn tiến độ ít nhất 1 năm./.