Những năm gần đây, khái niệm: Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4, hay cách mạng công nghiệp 4.0 xuất hiện ngày càng nhiều trên các báo, nhiều phát biểu tại các diễn đàn, hội thảo…Rất nhiều người quan tâm tìm hiểu, và cũng không ít người thờ ơ, xem đó là việc không mấy liên quan tới cá nhân mình. 

Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang và sẽ tác động mạnh mẽ trong sự thay đổi, phát triển của báo chí nói chung.

Đến Diễn đàn kinh tế Thế giới về Asean với sự có mặt của hơn 1.000 đại biểu là Nguyên thủ, Bộ trưởng các nước, các tổ chức Quốc tế, lãnh đạo các tập đoàn hàng đầu thế giới có mặt tại Việt Nam vừa qua, để cùng bàn bạc một chủ đề lớn: “Asean 4.0: Tinh thần doanh nghiệp và CMCN 4.0”, hướng tới một “Asean tự cường và sáng tạo” có lẽ đã làm thức tỉnh nhiều người lâu nay còn thờ ơ khi nghe đến CMCN 4.0. 

Diễn đàn Kinh tế Thế giới về ASEAN 2018 chính thức khai mạc sáng 12/9 tại Thủ đô Hà Nội.

Bên cạnh các ngành kinh tế với đội ngũ doanh nghiệp, doanh nhân đông đảo, thiết nghĩ, cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang và sẽ tác động mạnh mẽ trong sự thay đổi, phát triển của báo chí nói chung, PT-TH nói riêng, nhất là với hệ thống các đài cấp tỉnh. Làm gì để khai thác những lợi thế của cuộc CMCN 4.0 để tiếp tục phát triển, đó là vấn đề cần trăn trở của hầu hết các đài PT-TH cấp tỉnh hiện nay.

Đài PT-TH Nghệ An những năm gần đây đã đổi mới cả về công nghệ, kỹ thuật, chất lượng nội dung chương trình để đáp ứng nhu cầu nghe, xem của khán, thính giả. (Ảnh: Phan Toàn)

Điều dễ nhận thấy nhất đó là cần tiếp tục khai thác tối đa nền tảng internet để phát triển đài PT-TH theo mô hình tích hợp đa phương tiện. Mỗi loại hình báo chí sẽ bổ sung, hỗ trợ lẫn nhau về lợi thế khi đưa thông tin tới độc giả, khán, thính giả. Trong đó, báo mạng luôn phải đóng vai trò tiên phong, từ thu hút, giới thiệu quảng bá sớm nhất, tới việc giúp cho “khách hàng” của mình có thể tiếp cận thuận tiện nhất, mọi lúc, mọi nơi…

NTV chính thức phát sóng kênh truyền hình có độ phân giải cao HD vào tháng 5/2018.

Mặt khác, với sự phát triển đến chóng mặt của công nghệ di dộng, tỉ lệ nhóm đối tượng sử dụng công nghệ mới, thường tiếp cập thông tin nhanh trong môi trường bận rộn đang ngày càng gia tăng. Vì vậy, việc đưa các tin tức, phóng sự, chương trình PT-TH lên các thiết bị di động là một yêu cầu thường trực hiện nay. Khái niệm “báo chí di động” đang hiện hữu song song cùng “báo chí xã hội” như facebook, Twitter…Thậm chí, trong rất nhiều trường hợp, “báo chí di động” đang bị “chậm chân” so với “báo chí xã hội”, phải khai thác đề tài, sự kiện từ “ báo chí xã hội”.

Các gian trưng bày thiết tại triển lãm thiết bị và công nghệ phát thanh – truyền hình diễn ra tại TP Vinh tháng 5/2018.

Thứ 2, theo quy hoạch phát triển báo chí của Chính phủ, các đài PT-TH phải tiến tới tự chủ về tài chính. Xét trên nhiều góc độ, các đài PT-TH cấp tỉnh cần hướng tới mô hình hoạt động như một doanh nghiệp, tái cấu trúc, nâng cao năng lực cạnh tranh. Để đáp ứng yêu cầu này, việc phát huy tinh thần khởi nghiệp sáng tạo trong CMCN 4.0 là yếu tố mang tính quyết định. 

Nhiều chương trình trực tiếp  được áp dụng những công nghệ và kĩ thuật tiên tiến nhất trong ngành phát thanh.

Khán, thính giả sẽ không đủ kiên nhẫn để xem hoặc nghe một chương trình dài mà chất lượng nội dung, hình thức thể hiện không có gì hấp dẫn. Kể cả những chương trình khởi đầu là hay, nhưng nếu cứ kéo dài cả năm mà không đổi mới, nâng cao về chất lượng nội dung, nghệ thuật thì cũng sẽ mất dần khán, thính giả; dẫn đến chỉ số Rating thấp dần. Điều đó đồng nghĩa với hiệu quả nguồn thu từ quảng cáo sẽ sụt giảm. Khả năng đầu tư trang thiết bị và thu nhập của CBVC theo đó không thể ổn định và nâng cao được. 

Kênh NTV-HD sẽ giúp khán xem các chương trình truyền hình có chất lượng cao về hình ảnh và âm thanh.

Sự cạnh tranh về “khách hàng” giữa các loại hình - cơ quan báo chí, giữa các nhà đài, các kênh sóng vì thế đang ngày càng khốc liệt; khi mà tấm bánh quảng cáo dường như không mấy tăng trưởng. Vì vậy, giải pháp tốt nhất đó là cần phát huy được tối đa năng lực sáng tạo, đổi mới, từ ý tưởng đến cách thức thể hiện trên tất cả các lĩnh vực hoạt động để đưa ra được sản phẩm cuối cùng là tác phẩm, sản phẩm hợp tác tới khán giả - khách hàng nhanh nhất, hay nhất, hấp dẫn nhất có thể.

Bí thư Tỉnh uỷ Nguyễn Đắc Vinh và đoàn công tác thăm và chúc Tết êkíp sản xuất chương trình Cầu phát thanh trực tiếp đêm Giao thừa tại NTV.

Thứ 3, cần phát huy yêu cầu của sự kết nối trong cuộc CMCN 4.0. Dựa trên nền tảng internet và các cơ sở hạ tầng kỹ thuật ngày càng phải được hiện đại, đồng bộ; hơn lúc nào hết, cần khai thác tối đa khả năng kết nối, tương tác các chương trình PT-TH với khán, thính giả. Làm sao để mọi người dù đang ở đâu, lúc nào; qua máy điện thoại bàn, hay smart phone… đều có thể trao đổi, tương tác với chương trình đang hoặc đã phát sóng. Qua đó, mỗi phóng viên và ban biên tập chương trình nhanh chóng nắm bắt được tâm lý, thị hiếu của khán, thính giả; có thể đổi mới, điều chỉnh nội dung cho phù hợp với nhu cầu của “khách hàng”. 

Mỗi phóng viên và ban biên tập chương trình cần nhanh chóng nắm bắt được tâm lý, thị hiếu, từ đó có thể đổi mới, điều chỉnh nội dung cho phù hợp với nhu cầu của khán, thính giả.

Trên thực tế, thiếu đi sự tương tác này, không ít các chương trình, tác phẩm đã giảm mất tính sống động, hấp dẫn đi liền với hiệu quả không được như mong muốn của người sản xuất. Sự kết nối ở đây cần được mở rộng, đó là khả năng hợp tác trong sản xuất, trao đổi các chương trình giữa các đài, các đơn vị truyền thông, trước hết là các đài trong khu vực với nhau.

Kênh Youtube Nghệ An TV và trang TTĐT Truyenhinhnghean.vn giúp NTV nối dài cánh sóng.

Cuối cùng, yếu tố quyết định để thực hiện tốt các yêu cầu trên vẫn là con người, dù một trong những đặc trưng của CMCN 4.0 là trí tuệ nhân tạo, robot tự động, máy bay không người lái… Đây sẽ là một khó khăn lớn cho nhiều đài PT-TH hiện nay; vì nguồn nhân lực sẽ bị dư thừa khi một số phần việc trong chuỗi sản xuất chương trình được tự động hoá hay phân quyền quyết định.

Sự gia tăng về khoảng cách thu nhập giữa các bộ phận, và giữa từng cá nhân trong một bộ phận nhằm khích lệ năng lực sáng tạo, cống hiến là điều cần phải được chấp nhận thông qua một Quy chế nội bộ minh bạch. 

Những chương trình giao lưu, âm nhạc lớn như: Đôi bờ Ví Giặm, Chung đóa Sen hồng, các đêm nhạc của nhiều Nhạc sỹ nổi tiếng được NTV đầu tư về nội dung, hình thức, quy mô thể hiện với âm thanh, ánh sáng hiện đại.

Trong bối cảnh hiện tại, việc tính toán sắp xếp các vị trí việc làm hợp lý, tổ chức đào tạo, bồi dưỡng CBVC là việc cần làm sớm. Và trước hết, mỗi cá nhân tự nhìn nhận đúng năng lực, nhu cầu thực tế, tự đào tạo lại để cập nhật kiến thức, kỹ năng, tính chuyên nghiệp và cả đạo đức nghề nghiệp cho chính mình là một yêu cầu mang tính tự thân, không thể khác.

Dường như hầu hết các việc nói trên hiện nhiều đài PT-TH đã và đang nhìn nhận ra và thực hiện. Vấn đề quan trọng là cần làm sao đổi mới nhanh hơn, hiệu quả hơn để không bị tụt lại phía sau trong dòng thác của CMCN 4.0 hiện nay./.

Mai Linh