Xây dựng thương hiệu giống cam Bù Sen, Anh Sơn
Gia đình ông Trần Văn Hải ở thôn 10 xã Hội Sơn là một trong những hộ gia đình có trang trại trồng cây ăn quả có diện tích lớn ở huyện Anh Sơn. Hiện nay, ông quy hoạch trồng có 6 ha cam, trong đó có 1.200 gốc cam Bù Sen đang ở tuổi kinh doanh. Cùng với đó là 2.500 gốc cam đang trong thời kỳ kiến thiết cơ bản, ngoài ra, ông còn trồng 400 gốc bưởi, 120 gốc quýt, 400 gốc ổi. Nhờ chuyển đổi cây trồng trên đất dốc sang trồng cam Bù Sen mang lại hiệu quả rất cao cho gia đình, mỗi năm sau khi trừ chi phí cho gia đình thu về gần 800 triệu đồng.
"Gia đình tôi đã trồng, gắn bó với cây cam được 20 năm nay và đã tiếp cận phần lớn các giống cam nổi tiếng trên thị trường. Tuy nhiên, hiện nay cây cam bù Sen vẫn đang là cây trồng chủ lực, mang lại giá trị kinh tế cao cho gia đình tôi" - ông Hải chia sẻ.
Theo ông Hải, cây cam bù Sen là cây bản địa được chọn lọc tự nhiên qua hàng chục năm và tồn tại đến ngày nay. Mùa thu hoạch cam bù Sen bắt đầu từ đầu tháng 12 âm lịch và kéo dài đến hết tháng Giêng năm sau. Nguồn gốc xuất xứ cây cam Bù đầu tiên vào năm 1972 do Hợp tác xã Các Cụ xã Thạch Sơn trồng tại vùng núi Kim Nhan, đến năm 1986 ông Bùi Xuân Lạng xã Thạch Sơn trồng, lưu giữ và đến năm 1996 vườn cây này được chuyển nhượng cho ông chăm sóc bảo vệ thu hoạch cho đến nay. Trong quá trình chăm sóc, gia đình ông Hải luôn quan tâm đến vấn đề xây dựng vườn cây đầu dòng đạt chuẩn để lấy mắc ghép sản xuất cây giống. Vào năm 2018 ông Hải đã làm các thủ tục đăng ký vườn cây đầu dòng với cây Cam Bù Sen hay còn gọi là Cam Bù Kim Nhan. Đến tháng 2/2019, Sở NN&PNT tỉnh Nghệ An và Hội đồng bình tuyển cây đầu dòng tỉnh Nghệ An đã về làm việc, lấy mẫu đánh giá để làm các bước thực hiện quy trình công nhận cây đầu dòng về giống Cam Bù Kim Nhan.
Để bảo tồn, lưu quỹ nguồn gen quý của cây cam bù Kim Nhan, thời gian qua, Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Anh Sơn đã phối hợp với Sở NN&PTNT, Hội đồng bình tuyển cây đầu dòng tỉnh Nghệ An luôn quan tâm, hỗ trợ người dân tổ chức bình tuyển công nhận cây đầu dòng cam bù Kim Nhan. Để giúp cho việc bình chọn được chính xác, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã thành lập Hội đồng bình tuyển và cử chuyên gia, cán bộ kỹ thuật đi khảo sát thực tế tại huyện Anh Sơn từ đó để theo dõi, nghiên cứu, khảo nghiệm, đánh giá quá trình sinh trưởng, phát triển của giống Cam Bù Kim Nhan để đăng ký công nhận cây đầu dòng.
Qua khảo sát, đã lựa chọn được 7 cây cam bù có đầy đủ các yếu tố, phẩm chất, nhiều đặc điểm nông sinh học giống với giống gốc để lựa chọn, bình tuyển làm cây đầu dòng, như: có khả năng chống chịu sâu bệnh, cây sinh trưởng khỏe, có năng suất cao, với năng suất ổn định hàng năm 15 tấn/ha; chịu hạn hán, chịu rét tốt; Chiều cao cây 5,2 m, Đường kinh thân (gốc) 20- 25 cm, Đường kính tán cây 4,5- 5 m; Quả tròn hơi dẹt, vỏ quả có màu đỏ cam, chất lượng quả có mùi thơm đặc trưng, vị ngọt đậm, cùi tan giòn, có nhiều đặc tính vượt trội so với các cây khác trong cùng điều kiện chăm sóc. Dựa trên kết quả bình tuyển của hội đồng, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn sẽ ra Quyết định công nhận cây đầu dòng, lập hồ sơ quản lý theo dõi những cây cam bù được cấp giấy chứng nhận, quản lý theo quy định nhằm phục vụ tốt cho công tác bảo tồn lưu giữ nghiên cứu, nhân giống và phát triển sản xuất cây sạch bệnh để cung cấp nguồn giống tốt cho người sản xuất.
Việc xây dựng hoàn thiện hệ thống vườn cây đầu dòng giống cam bù Sen hay còn gọi là cam bù Kim Nhan đảm bảo chất lượng là điều kiện tiên quyết để huyện Anh Sơn duy trì thương hiệu cây giống trong xu hướng hội nhập và phát triển. Tạo cơ sở về mặt pháp lý cũng như khoa học cho ngành nông nghiệp huyện từng bước xây dựng qui hoạch sản xuất cây giống theo hướng tập trung, hiện đại và chất lượng, bảo tồn nguồn gen cây trồng có giá trị kinh tế cao. Những cây được bình tuyển, công nhận đầu dòng sẽ được lựa chọn làm vật liệu để làm sạch bệnh và nhân giống, phục vụ cho việc mở rộng diện tích sản xuất, cung ứng giống tại địa phương bằng nguồn giống đảm bảo, có chất lượng cao.
Thái Hiền
