Nghệ An: Dự án cảng biển Đông Hồi vẫn “án binh bất động” do đâu?

11 năm không nhúc nhích

Cảng biển Đông Hồi ở xã Quỳnh Lập, Thị xã Hoàng Mai, Nghệ An được xác định là bến cảng chuyên dùng, được Bộ Giao thông - Vận tải phê duyệt quy hoạch chi tiết tại Quyết định số 838/QĐ-BGTVT ngày 28/4/2011 với chức năng nhiệm vụ là cảng chuyên dùng phục vụ nhu cầu xuất nhập hàng hóa cho nhà máy nhiệt điện, nhà máy thép, vật liệu xây dựng trong Khu công nghiệp Đông Hồi và vùng lân cận

Khu bến cảng Đông Hồi nằm trong quy hoạch nhóm cảng biển số 2, có diện tích gần 1.100ha (bao gồm cả khu đất và khu nước)

Với phạm vi quy hoạch khu bến cảng 1.096,7ha (bao gồm cả phần diện tích xây dựng trên đất liền và diện tích xây dựng trên mặt nước), với tổng kinh phí dự toán giai đoạn 2009 - 2015 là 10.574 tỷ đồng, giai đoạn đến năm 2020 là 16.555 tỷ đồng, trong đó có hạng mục đê chắn sóng và luồng tàu.

Theo dự án, nhiệm vụ chính của cảng Đông Hồi là phục vụ nhu cầu xuất, nhập khẩu hàng hóa cho các nhà máy nhiệt điện, nhà máy thép và vật liệu xây dựng trong Khu công nghiệp Đông Hồi và vùng lân cận. Dự án chủ yếu sử dụng nguồn vốn tự huy động của chủ đầu tư Khu công nghiệp Đông Hồi, vốn huy động của các cơ quan, doanh nghiệp tham gia đầu tư, hoạt động tại khu công nghiệp, cùng các nguồn vốn huy động hợp pháp khác.

Khu bến cảng Đông Hồi được chia thành 4 phân khu chức năng: bến cảng nhà máy nhiệt điện, bến cảng nhà máy thép, bến cảng xi măng, vật liệu xây dựng và các khu chức năng khác. Riêng kinh phí dành cho khu bến cảng xi măng chiếm phần lớn nhất, với gần 8.000 tỷ đồng.

Theo phương án quy hoạch được phê duyệt, phạm vi quy hoạch khu bến cảng Đông Hồi đáp ứng nhu cầu xây dựng 19 bến cảng chuyên dùng liền bờ với tổng chiều dài 4.450m cho tàu trọng tải đến 50.000 DWT, thông qua lượng hàng 5,8-7,0 triệu tấn/năm.

Tuy nhiên, đến nay sau 11 năm dự án này vẫn chưa triển khai được theo quy hoạch. Việc chưa đầu tư hệ thống hạ tầng kỹ thuật dùng chung cho cả khu bến cảng như đê chắn sóng và luồng tàu nên đến nay các dự án đầu tư bến cảng đều gặp khó khăn trong việc triển khai xây dựng, đưa vào hoạt động.

Chính quyền không vội

Để gỡ khó cho cảng Đông Hồi, nhanh chóng biến những mục tiêu lớn của khu cảng biển này thành hiện thực, trước đó ngày 9/4/2020, tỉnh Nghệ An đã có văn bản đề nghị Bộ Giao thông Vận tải về phương án xây dựng bến cảng chuyên dùng xi măng tại cảng Đông Hồi do Công ty CP Xi măng Tân Thắng đề xuất, mục tiêu để phục vụ vận tải tiêu thụ các sản phẩm clinker, xi măng của Nhà máy xi măng Tân Thắng và phục vụ vận tải hàng hóa của khu vực.

Sau 11 năm, đến nay dự án cảng Đông Hồi vẫn nằm “án binh bất động”, hầu hết các hạng mục đều chưa triển khai xây dựng.

Trường hợp phương án được triển khai, bến cảng có thể được khai thác ngay sau khi hoàn thành cho cỡ tàu theo quy hoạch mà không phụ thuộc vào việc hình thành các đê phía Nam và phía Bắc của khu bến, kịp thời đáp ứng nhu cầu thực tế trước mắt phục vụ vận hành Nhà máy xi măng Tân Thắng và góp phần thúc đẩy phát triển Khu công nghiệp Đông Hồi và khu bến Đông Hồi sau nhiều năm chưa thể triển khai.

Đề nghị này của tỉnh Nghệ An đã nhận được sự ủng hộ của Cục Hàng hải Việt Nam và Cục Hàng hải Việt Nam cũng đã kiến nghị Bộ Giao thông Vận tải có ý kiến để UBND tỉnh Nghệ An cập nhật quy mô và phương án điều chỉnh tổng thể các bến cảng còn lại khu bến cảng Đông Hồi.

Nói về nguyên nhân dự án cảng Đông Hồi chậm tiến độ, Ban quản lý Khu kinh tế Đông Nam (Nghệ An) cho biết, các dự án đầu tư các bến đều gặp khó khăn trong việc triển khai đầu tư xây dựng do chưa có nhà đầu tư hệ thống hạ tầng kỹ thuật dùng cho cả khu bến cảng như đê chắn sóng và luồng tàu vào cảng.

Trong những năm vừa qua, việc bố trí nguồn vốn cho dự án là rất khó khăn do dự án đê chắn sóng và luồng tàu vào cảng Đông Hồi không nằm trong danh mục dự án ưu tiên đầu tư theo Quyết định phê duyệt điều chỉnh Quy hoạch phát triển hệ thống cảng biển Việt Nam đến năm 2020, định hướng đến năm 2030 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1037/QĐ-TTg ngày 24/6/2014. Mặt khác, việc kêu gọi thu hút các nhà đầu tư cho dự án nêu trên còn gặp nhiều khó khăn do nguồn vốn để thực hiện là rất lớn.

Theo quy hoạch chi tiết Khu bến cảng biển Đông Hồi được Bộ Giao thông Vận tải phê duyệt năm 2011 thì hệ thống đê chắn sóng và luồng tàu vào cảng Đông Hồi được quy hoạch sử dụng chung cho toàn bộ các bến cảng. Tuy nhiên, theo khoản 3 Điều 4, Nghị định số 58/2017/NĐ-CP ngày 10/5/2017 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Bộ luật Hàng hải Việt Nam về quản lý hoạt động hàng hải, trong đó “Tổ chức, cá nhân đầu tư xây dựng cảng biển, bến cảng, cầu cảng, bến phao, khu neo đậu, chuyền tải chuyên dùng có trách nhiệm đầu tư xây dựng, thiết lập kết cấu hạ tầng cảng biển, luồng hàng hải chuyên dùng, khu nước…”.

Như vậy, khi nhà đầu tư xây dựng bến cảng theo đúng quy hoạch chi tiết khu bến cảng biển Đông Hồi thì rất khó khăn trong việc xây dựng, thiết lập luồng hàng hải, khu nước để sớm đưa bến cảng đi vào hoạt động.

Về vấn đề này, trao đổi với phóng viên Báo Công Thương ông Lê Tiến Trị - Trưởng Ban quản lý Khu kinh tế Đông Nam (Nghệ An) cho biết: “Hiện dự án này đang điều chỉnh quy hoạch. Dẫn đến một số dự án trước đây chưa có cơ sở để triển khai. Vừa qua, UBND tỉnh nghệ An giao cho Ban quản lý kinh tế Đông Nam điều chỉnh quy hoạch để trình Bộ Giao thông Vận tải. Còn đến bao giờ thì cũng đang phải chờ điều chỉnh quy hoạch…”.