Sửa luật để "giữ chân" người lao động ở lại trong hệ thống BHXH

Chiều 22/10, phát biểu tại phiên thảo luận tổ về tình hình thực hiện chính sách, chế độ bảo hiểm xã hội (BHXH), quản lý và sử dụng quỹ BHXH năm 2020, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nêu rõ, BHXH là lĩnh vực rất quan trọng, trụ cột trong lưới an sinh xã hội của đất nước. Việc lần này đưa ra Quốc hội thảo luận Tờ trình của Chính phủ và thẩm tra của Ủy ban Xã hội cho thấy rõ ý nghĩa, tầm quan trọng của nội dung này. Đánh giá cao chất lượng của các báo cáo, kỹ lưỡng, rõ ràng, đặc biệt phần thẩm tra của Ủy ban Xã hội có những kiến nghị cụ thể, Chủ tịch Quốc hội tin tưởng chắc chắn sau kỳ họp này, công tác quản lý BHXH sẽ ngày càng đi vào nền nếp.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ tại phiên thảo luận tổ chiều 22/10.

Sửa luật để "giữ chân" người lao động ở lại trong hệ thống BHXH

Theo Chủ tịch Quốc hội, một trong những nhu cầu quan trọng nhất hiện nay là phải khẩn trương xây dựng trình Quốc hội ban hành Luật BHXH sửa đổi và Luật Việc làm. Chúng ta đã có Nghị quyết 28 về cải cách BHXH với nhiều nội dung đổi mới hệ thống bảo hiểm hiện nay trong luật, sẽ quản lý tốt hơn số lượng người hưởng bảo hiểm xã hội một lần.

“Quy định hiện nay là 20 năm đóng mới được hưởng chế độ hưu trí, còn Nghị quyết 28 có nêu phải rút ngắn thời gian này, hướng lộ trình là có thể xuống 15 năm, thậm chí 10 năm. Người lao động tham gia đóng BHXH chỉ chờ 10-15 năm thì người ta còn theo đuổi để được hưởng lương hưu khi về già. Vì thế cần phải sớm sửa luật, làm được điều này sẽ giữ được số lượng người lao động ở lại trong hệ thống nhiều hơn, tránh việc phát triển mới được 10 phần, số rút ra lại mất 7-8 phần, như vậy số người tham gia BHXH tăng nhưng không đáng kể”, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ.

Về một số lĩnh vực bảo hiểm ngắn hạn có số dư lớn, như quỹ BHTN có kết dư từ năm 2020 chuyển sang lên tới trên 90.000 tỷ đồng, theo Chủ tịch Quốc hội, cần rà soát lại mức đóng và phạm vi chi trả. Nếu kết dư nhiều như thế có thể quy định mức đóng còn cao hoặc mức đóng phù hợp rồi nhưng mức chi chưa tương xứng, phạm vi để chi còn chưa đầy đủ. Đương nhiên, các quỹ này đều phải có kết dư, luật quy định như vậy để những quỹ này có thể phát triển dài hạn. Việc rà lại mức đóng và mức chi cũng là phù hợp với khả năng chi trả của ngân sách cũng như người dân.

Gần 1,3 triệu người tham gia bảo hiểm tự nguyện

Thông tin thêm về tình hình thực hiện chính sách, chế độ bảo hiểm xã hội, quản lý và sử dụng quỹ bảo hiểm xã hội năm 2020, Bộ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung cho biết, hiện thế giới có 9 loại hình bảo hiểm, thì Việt Nam đã tham gia ở 8 loại hình, chỉ thiếu mỗi bảo hiểm gia đình. Thời gian qua, lĩnh vực BHXH đã có rất nhiều bước phát triển, trước đây, nói đến BHXH, người ta hay thường trực câu cửa miệng “vỡ quỹ” nhưng những năm gần đây, tỷ lệ kết dư tương đối tốt, các chính sách bảo hiểm đảm bảo chi đúng mục tiêu, mục đích. Đặc biệt, bảo hiểm tự nguyện đã có bước phát triển vượt bậc, đạt xấp xỉ 1,3 triệu người, tính từ năm 2018 đến nay, tỷ lệ này đã đạt gấp nhiều lần so với 10 năm (2008-2018).

Bộ trưởng Đào Ngọc Dung

Tuy nhiên, vấn đề khiến Bộ trưởng băn khoăn nhất hiện nay là còn mấy trăm ngàn doanh nghiệp, người sử dụng lao động đang trốn đóng, chậm đóng, nợ đóng. Tỷ lệ chây ỳ khó thu hồi vào khoảng 3.000 tỷ đồng. Tỷ lệ nợ do khả năng khó đòi, khó thu hồi khoảng 8.000 tỷ đồng.

Vì sao chúng ta đã có những chính sách, chủ trương, ví như chủ trương giao cho công đoàn khởi kiện? Trả lời vấn đề này, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung thẳng thắn thừa nhận là không thể làm được.

Theo Bộ trưởng LĐTBXH, thông lệ quốc tế không có quốc gia nào giao công đoàn đi khởi kiện vấn đề này. Còn trong luật của ta lại giao cho Công đoàn được ủy quyền của người lao động. Tuy nhiên, việc ủy quyền này mang tính chất cá nhân, trong doanh nghiệp chỉ vài người không ủng hộ cũng không làm được. Mặt khác, đa số cán bộ công đoàn ăn lương của ông chủ, làm sao đi kiện ông chủ được. Lực lượng tham gia chủ yếu là ở doanh nghiệp FDI, khu công nghiệp; ủy quyền cho công đoàn nhưng lại không nắm cơ sở dữ liệu, không có căn cứ thì làm sao đi kiện được.

“Hội đồng thẩm phán có Nghị quyết 05, mới đầu tôi cũng kỳ vọng, nhưng trong pháp luật của ta quy định cá nhân xử lý hình sự, nhưng về pháp nhân, thì không xử lý hình sự được. Vấn đề khó hơn là ở chỗ không phân biệt được chậm đóng, trốn đóng, chậm đóng thì chỉ phạt, trốn đóng mới xử lý hình sự. Chúng ta có Nghị quyết, nhưng cơ sở vững chắc để tòa án xử lý thì chưa có cơ sở”, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung dẫn thêm thông tin.

Theo Bộ trưởng, thời gian tới, để có thể phát triển được bảo hiểm tự nguyện, việc tuyên truyền phải thực chất, người dân hiểu thực sự ý nghĩa sẽ tham gia. Cùng với đó, phải giao chỉ tiêu cho HĐND, UBND; đặc biệt đưa luôn vào chỉ tiêu thống kê. Vừa rồi, sau khi giao chỉ tiêu khá hẳn lên. Thêm vào đó, cơ quan triển khai sau khi được giao, như bảo hiểm và bưu điện, họ sát dân nên kết quả khác hẳn. Cuối cùng là vai trò chỉ đạo của lãnh đạo, nơi nào lãnh đạo quan tâm, sát dân là tốt cả./.