Kiến nghị phân hoá tội phạm kinh tế, chức vụ để có hình thức xử lý phù hợp

Tội phạm kinh tế nổi lên các sai phạm trong lĩnh vực chứng khoán

Báo cáo công tác của Viện trưởng Viện KSND Tối cao trước Quốc hội sáng 8/11, Viện trưởng Viện KSND Tối cao Lê Minh Trí cho biết, năm 2022, tình hình an ninh chính trị được bảo đảm nhưng tình hình tội phạm vẫn diễn biến phức tạp. Trong bối cảnh đó, toàn ngành kiểm sát đã có nhiều nỗ lực, đảm bảo các hoạt động theo chức năng nhiệm vụ, góp phần giữ vững tình hình an ninh chính trị, bảo đảm trật tự an toàn xã hội, góp phần tạo điều kiện phục hồi và phát triển kinh tế. 

Viện trưởng Viện KSND Tối cao Lê Minh Trí trình bày báo cáo trước Quốc hội.

"Dự báo trong thời gian tới, tình hình tội phạm vẫn diễn biến phức tạp, thủ đoạn tinh vi hơn, nhất là đối với một số loại tội phạm mới phát hiện khởi tố, điều tra liên quan tới thị trường chứng khoán, cổ phiếu, trái phiếu; tội phạm tham nhũng; tội phạm xuyên quốc gia; tội phạm sử dụng công nghệ cao... nhưng quy định của pháp luật trong các lĩnh vực này còn chưa hoàn thiện, vẫn còn một số bất cập" – Viện trưởng Viện KSND Tối cao Lê Minh Trí cho hay.

Viện trưởng Viện KSND Tối cao Lê Minh Trí khẳng định, đã yêu cầu tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, chủ động trong phòng ngừa, ngăn chặn sai phạm; gắn công tác xây dựng đơn vị, xây dựng ngành với công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng. Chú trọng việc lựa chọn người đứng đầu các cấp Kiểm sát đảm bảo "chọn người theo việc", có đủ năng lực, trình độ và phẩm chất đạo đức, chính trị.

"Xác định chống oan, sai, bỏ lọt tội phạm và chống tham nhũng, tiêu cực là nhiệm vụ chính trị quan trọng hàng đầu của ngành, Viện trưởng Viện KSND Tối cao đã chỉ đạo tập trung kiểm sát điều tra, truy tố các vụ án tham nhũng theo yêu cầu của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng chống tham nhũng, tiêu cực. Thực hiện nghiêm nguyên tắc suy đoán vô tội, "trọng chứng hơn trọng cung", "án tại hồ sơ", không được suy diễn, chứng cứ đến đâu xử lý đến đấy. Cẩn trọng không hình sự hóa các quan hệ kinh tế, tạo điều kiện cho người vi phạm khắc phục hậu quả" - Viện trưởng Viện KSND Tối cao Trí nhấn mạnh.

Đáng chú ý, Viện trưởng Lê Minh Trí kiến nghị, Quốc hội tiếp tục chỉ đạo nghiên cứu xây dựng chính sách xử lý hình sự theo hướng xử lý nghiêm người chủ mưu cầm đầu, có động cơ vụ lợi để răn đe, giáo dục chung. Đồng thời phân hóa, tạo điều kiện cho chủ thể sai phạm khắc phục hậu quả, giảm nhẹ cho người vi phạm do chấp hành mệnh lệnh, không vụ lợi nhằm làm tốt hơn việc thu hồi tài sản Nhà nước bị tham nhũng, thất thoát. Bảo đảm hiệu quả phòng chống tội phạm, vừa có trọng tâm, trọng điểm, có răn đe, giáo dục, vừa nhân văn, thuyết phục.

Cụ thể, hiện nay, trong thực tế, cán bộ vi phạm pháp luật không chỉ là tội phạm tham nhũng mà nhiều trường hợp là tội phạm kinh tế, chức vụ nhưng không có yếu tố vụ lợi nên trong chính sách hình sự cần phân định, có chính sách xử lý phân hóa sẽ hiệu quả, thuyết phục.

"Xem xét nghiên cứu xây dựng Luật Đạo đức để giáo dục mọi người nhận thức được danh dự là điều thiêng liêng nhất trong đời người để nhằm góp phần tốt hơn trong phòng ngừa vi phạm, tội phạm", Viện trưởng Lê Minh Trí kiến nghị.

Thu hồi trên 4.027 tỷ đồng tiền, tài sản trong các vụ án kinh tế, tham nhũng

Báo cáo về công tác của Tòa án năm 2022, Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Hòa Bình nêu rõ, năm qua các Tòa án đã thụ lý 567.521 vụ việc, đã giải quyết được 504.681 vụ việc (đạt tỷ lệ 88,9%; cao hơn năm trước 7,7%). Tỷ lệ các bản án, quyết định bị hủy, sửa do nguyên nhân chủ quan của Tòa án là 0,9%, đáp ứng yêu cầu mà Nghị quyết Quốc hội đề ra (không quá 1,5%). 

Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Hòa Bình trình bày báo cáo trước Quốc hội.

 Về các vụ án hình sự, các Tòa án đã thụ lý 93.452 vụ với 178.830 bị cáo; đã giải quyết, xét xử được 91.312 vụ với 171.924 bị cáo; đạt tỷ lệ 97,71% về số vụ và 96,14% về số bị cáo, vượt 9,71% so với chỉ tiêu Nghị quyết Quốc hội. Việc xét xử bảo đảm nghiêm minh, đúng pháp luật, chưa phát hiện trường hợp nào kết án oan người không có tội. Đã tổ chức xét xử nhiều vụ án kinh tế, tham nhũng do những người có chức vụ, quyền hạn gây ra những thiệt hại đặc biệt lớn, được dư luận xã hội rất quan tâm. 

Các Tòa án đã tuyên thu hồi tiền, tài sản đối với 840 vụ, 1.995 bị cáo trong các vụ án kinh tế, tham nhũng với số tiền trên 4.027 tỷ đồng và nhiều tài sản khác. Các Tòa án cũng đã đưa ra xét xử 188 vụ với 297 bị cáo liên quan đến phòng chống dịch COVID-19, góp phần tích cực vào công tác phòng chống dịch bệnh. 

Bên cạnh các kết quả nêu trên, hoạt động của các Tòa án còn tồn tại một số hạn chế, thiếu sót như: tỷ lệ bản án, quyết định hành chính bị hủy, sửa do nguyên nhân chủ quan vẫn còn cao; vẫn còn một số ít vụ việc dân sự quá hạn giải quyết do nguyên nhân chủ quan; một số cán bộ không chịu rèn luyện đã vi phạm pháp luật và kỷ luật công tác.

Trong năm qua, 36 công chức TAND bị xử lý kỷ luật, xử lý hình sự, trong đó 33 trường hợp bị xử lý kỷ luật về hành chính, 3 trường hợp bị khởi tố đang trong thời gian chưa xem xét xử lý kỷ luật.  Các hạn chế, thiếu sót nêu trên là do số lượng các loại vụ việc và đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm mà các Tòa án phải thụ lý, giải quyết tăng nhanh và ngày càng phức tạp, trong khi đó số lượng Thẩm phán, công chức chưa đủ nên áp lực công việc rất lớn. Một số cơ quan, tổ chức chưa thực sự quan tâm đến công tác phối hợp với Toà án, chưa làm hết trách nhiệm của mình trong việc cung cấp tài liệu, chứng cứ, giám định…