Quỳ Hợp tổ chức lễ cúng bà Nhả Póm tại Đền Le xã Châu Quang

Quang cảnh lễ giỗ bà Nhả Póm.

Đền bà Nhả Póm tọa lạc trên sườn núi Pu Chẻ, thuộc bản Lè, xã Châu Quang. Theo lịch sử, từ thời Lê Lợi năm 1424, tương truyền bà Nhả Póm là người có công giúp vua Lê Thái Tổ đánh đuổi giặc Minh. Khi giặc Minh đóng đồn trên núi Pu Chẻ, chúng bắt cô lên núi để nấu cơm, chẻ củi, gánh nước, giặt đồ cho binh lính. Vùng này khi xưa là rừng thiêng nước độc nhiều muỗi mòng nên buổi tối đi ngủ bọn giặc phải chui vào các túi vải để tránh muỗi, chúng giao cho cô nhiệm vụ thắt túi lại khi chúng chui vào ngủ và mở ra cho chúng vào sáng mai. Thấy cô nhanh nhẹn, tháo vát, lại có vẻ phục tùng nên chẳng bao lâu chúng hoàn toàn tin tưởng. Với lòng quả cảm và ý chí bảo vệ làng bản, cô đã tìm cách liên lạc với 7 anh em ở bản Phảy để bàn mưu tiêu diệt lũ xâm lăng hung ác. Cô đã giết giặc bằng cách hàng đêm khi thắt nút các bao tải cho bọn giặc đi ngủ, cô đã lên núi báo hiệu cho 7 anh em ở bản Phảy lẻn vào đồn khiêng các bao tải đó vứt xuống suối làm cho số quân ở đồn Pu Chẻ ngày càng hao mòn. Rồi một hôm cô giả vờ nhà có việc vui nên đã cõng rượu và mồi ngon để khao chúng. Bọn giặc vừa uống rượu vừa hát lăm nhuôn và say bất tỉnh, cô đã ra hiệu cho 7 anh em ở bản Phảy và nghĩa quân Lam Sơn xông thẳng vào đồn tiêu diệt toàn bộ quân giặc ở núi Phu Chẻ và trong trận đánh đó cô đã hi sinh. Nhân dân và nghĩa quân Lam Sơn vô cùng thương tiếc đã an táng và lập đền thờ bà Nhả Póm trên núi Pu Chẻ và dấu tích còn đến ngày nay. 

Các đại biểu dâng hương tại phần mộ bà Nhả Póm.

Ghi nhớ công ơn bảo vệ làng bản của bà Nhả Póm, năm 2006, thể theo nguyện vọng của bà con nhân dân, đền bà Nhả Póm được khôi phục và tọa lạc trên núi Pu Chẻ ở bản Lè, xã Châu Quang. Và cứ đến 20 tháng 8 âm lịch hàng năm, bà con dân bản lại tổ chức giỗ bà để tỏ lòng tri ân một người con gái Thái nết na xinh đẹp đã hy sinh bản thân mình vì dân, vì nước, vì quê hương. Đây cũng là dịp để mỗi người dân thể hiện tinh thần đoàn kết, nêu cao trách nhiệm của bản thân để cùng nhau xây dựng quê hương ngày càng ấm no, hạnh phúc.  Năm 2018 phần mộ của bà Nhả Póm đã được Hội doanh nghiệp nhỏ và vừa Quỳ Hợp và nhân dân trong và ngoài địa bàn cúng tiến khôi phục lại  phía sau đền chính và một số vật dụng thờ cúng tại Đền. 

Thầy mo tiến hành nghi lễ cúng bà Nhả Póm.

Hiện, UBND xã Châu Quang đang hoàn thiện hồ sơ đề nghị UBND tỉnh thẩm định công nhận Đền Le xã Châu Quang, huyện Quỳ Hợp là di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh.