Những điểm mới trong quy định "thích ứng an toàn" với Covid-19

Ngày 11/10, Chính phủ ban hành Nghị quyết quy định tạm thời "Thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu của dịch Covid-19", áp dụng thống nhất trên toàn quốc.

Điểm mới đầu tiên của Quy định này là nêu mục tiêu hạn chế thấp nhất ca nhiễm, ca chuyển nặng, tử vong do Covid-19; khôi phục và phát triển kinh tế - xã hội; thực hiện mục tiêu kép, đưa cả nước chuyển sang trạng thái bình thường mới sớm nhất có thể, phấn đấu trong năm 2021.

Đây là sự chuyển hướng chiến lược của Việt Nam sau gần hai năm chống Covid-19. Khi dịch bệnh bùng phát đầu năm 2020, Việt Nam thực hiện các biện pháp hướng tới mục tiêu "zero Covid", đẩy lùi ba đợt bùng phát dịch bệnh.

Tuy nhiên, đợt bùng phát thứ tư từ cuối tháng 4/2021, biến chủng Delta có tốc độ lây lan nhanh, thời gian ủ bệnh ngắn đã khiến dịch bệnh lây lan trên diện rộng ở nhiều địa phương. Từ đầu tháng 9/2021, Thủ tướng nhiều lần nhấn mạnh tinh thần "không thể cách ly, phong tỏa mãi", mà phải thích ứng an toàn với Covid-19.

"Quy định mới là phù hợp, đáp ứng kịp thời tình hình thực tế hiện nay là chúng ta không thể theo đuổi mục tiêu "zero Covid" được nữa, phải chuyển trạng thái để đảm bảo chống dịch hiệu quả và phát triển kinh tế - xã hội", TS Trần Đắc Phu, Cố vấn cao cấp Trung tâm đáp ứng sự kiện khẩn cấp y tế công cộng (Bộ Y tế), phân tích.

Các cấp độ nguy cơ dịch bệnh được đánh giá dựa trên bộ tiêu chí mới. Chính phủ phân loại 4 cấp độ nguy cơ dịch bệnh gồm: Cấp 1 (nguy cơ thấp - bình thường mới), màu xanh; cấp 2 (nguy cơ trung bình), màu vàng; cấp 3 (nguy cơ cao), màu cam; cấp 4 (nguy cơ rất cao), màu đỏ.

Ngoài tỷ lệ ca nhiễm/số dân/thời gian, Quy định bổ sung thêm hai tiêu chí mới là độ bao phủ vaccine; khả năng thu dung, điều trị của các tuyến y tế.

Theo hướng dẫn trước đây, các tiêu chí chủ yếu dựa vào số ca nhiễm trong cộng đồng và nguồn phát sinh F0. Đơn cử, địa bàn được đánh giá nguy cơ rất cao khi có chùm F0 chưa rõ nguồn lây hoặc F0 ở khu công nghiệp, trường học, siêu thị và các khu vực khó kiểm soát.

"Việc cập nhật tiêu chí về tỷ lệ tiêm chủng và năng lực y tế để đánh giá cấp độ nguy cơ hiện nay có vai trò rất quan trọng, bởi Việt Nam đang tăng tốc bao phủ vaccine. Tỷ lệ tiêm vaccine là một trong những điều kiện cần thiết để thích ứng an toàn", TS Trần Đắc Phu nói.

Bộ Y tế sẽ hướng dẫn các tiêu chí, phương pháp đánh giá và xác định cấp độ dịch. Căn cứ vào hướng dẫn này và tình hình dịch trên địa bàn, UBND tỉnh, thành quyết định chuyển đổi cấp độ dịch. Trong trường hợp nâng cấp độ dịch thì phải thông báo trước tối thiểu 48 giờ cho người dân, tổ chức, doanh nghiệp biết, có sự chuẩn bị trước khi áp dụng. 

Người dân tiêm vaccine tại Hà Nội, tháng 9/2021. Ảnh: Ngọc Thành

Nhiều lĩnh vực của đời sống được quy định thống nhất, rõ ràng về mức độ hoạt động, căn cứ theo từng cấp độ nguy cơ. Quy định mới nêu rõ nhiều lĩnh vực được hoạt động ở cả bốn cấp độ, như: Lưu thông, vận chuyển hàng hóa nội tỉnh, liên tỉnh; cơ sở sản xuất, dự án, công trình giao thông, xây dựng.

Vận tải hành khách công cộng được hoạt động ở cấp 4 - nguy cơ rất cao, kèm theo điều kiện do Bộ Giao thông Vận tải quy định.

Sự kiện tập trung đông người trong nhà hoặc ngoài trời được tổ chức ở cả 4 cấp độ. Với cấp 4, các sự kiện cần đảm bảo về tỷ lệ người tham gia được tiêm chủng; xét nghiệm. Địa phương căn cứ thực tế để quy định số lượng người tham gia. Đây là điểm mới so với các quy định trước. Theo Chỉ thị 16, người dân không ra khỏi nhà, không tập trung quá 2 người nơi công cộng. Chỉ thị 15 yêu cầu không tập trung quá 20 người một phòng; 10 người nơi công cộng.

Trung tâm thương mại, siêu thị, cửa hàng tiện ích, chợ đầu mối; nhà hàng, quán ăn, chợ truyền thống được mở cửa ở cả bốn cấp độ, nhưng hạn chế hơn ở cấp 4. Cơ sở nghỉ dưỡng, khách sạn, nơi tham quan du lịch có thể được hoạt động hạn chế (giảm công suất, số lượng người tham gia) ở cấp độ 4.

Các cơ sở kinh doanh dịch vụ có nguy cơ lây nhiễm cao như vũ trường, karaoke, massage, bar, internet, trò chơi điện tử, làm tóc, làm đẹp... chỉ buộc phải dừng hoạt động ở cấp 4. Các cấp độ khác, những dịch vụ này có thể hoạt động bình thường hoặc hoạt động hạn chế tùy theo quyết định của địa phương.

Các cơ sở, dịch vụ tạm dừng ở cấp 4 gồm: Bán hàng rong, vé số dạo; cơ sở tôn giáo, tín ngưỡng, thờ tự; bảo tàng, triển lãm, thư viện, rạp chiếu phim; địa điểm biểu diễn văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao.

Trước đây, khi áp dụng Chỉ thị 16, 15, 19, các dịch vụ "không thiết yếu" cũng như hoạt động thể thao, giải trí, lễ hội, tín ngưỡng... đều trong diện tạm dừng hoạt động.

Như vậy, điểm mới của Quy định lần này là Chính phủ đã nới lỏng, cho phép nhiều dịch vụ hoạt động ở cả 4 cấp độ nguy cơ, kèm theo điều kiện cụ thể. Những dịch vụ buộc phải tạm dừng được giới hạn danh mục so với các chỉ thị trước đây và quy định rõ ràng hơn. 

Quán cháo sườn trên phố Ngọc Lâm, quận Long Biên, Hà Nội mở bán mang đi, tháng 9/2021. Ảnh: Giang Huy

Việc đi lại của người dân từ các địa bàn có cấp độ nguy cơ khác nhau chỉ bị hạn chế ở cấp độ 4. Theo Quy định, người dân đến từ địa bàn cấp 4 phải đảm bảo điều kiện về tiêm chủng, xét nghiệm, cách ly theo hướng dẫn của Bộ Y tế.

Theo quy định trước đây, nếu người dân ở địa bàn thực hiện Chỉ thị 16 sẽ không được di chuyển đến nơi khác.

Về cách ly, Chính phủ nêu rõ, trong trường hợp Bộ Y tế hướng dẫn cách ly tại nhà nhưng địa phương có địa điểm cách ly tập trung đảm bảo an toàn thì có thể tổ chức cách ly tập trung. Tuy nhiên, việc cách ly tập trung phải được người dân đồng ý.

Điều trị F0 tại nhà áp dụng ở cả bốn cấp độ, dựa trên hướng dẫn của Bộ Y tế. Địa phương căn cứ vào hướng dẫn của Bộ và nguyện vọng của F0, để có quyết định phù hợp với thực tế, đảm bảo điều kiện ăn ở, sinh hoạt cho F0.

Chủ trương thí điểm cách ly F1 tại nhà đã được Phó thủ tướng Vũ Đức Đam đồng ý từ giữa tháng 7. Bộ Y tế cũng đã có hướng dẫn, kèm theo túi thuốc điều trị F0 tại nhà. Tuy nhiên, mới chỉ có TP HCM và một số tỉnh phía Nam áp dụng cách ly F1, F0 triệu chứng nhẹ tại nhà. Nhiều địa phương hiện vẫn yêu cầu cách ly tập trung F1.

Công nghệ thông tin được ứng dụng để cập nhật thông tin về tiêm vaccine, kết quả xét nghiệm, điều trị; quản lý người ra vào địa điểm công cộng; tham gia giao thông... Các thông tin này được cập nhật thông qua mã QR, áp dụng ở cả bốn cấp độ.

Nghị quyết nêu rõ, quy định thích ứng an toàn Covid-19 được áp dụng thống nhất toàn quốc. Các Chỉ thị 15, 16, 19 tạm thời không áp dụng.

PGS Trần Đắc Phu cũng cho rằng, điểm mới của Quy định là chỉ đánh giá cấp độ nguy cơ ở địa bàn nhỏ nhất (dưới cấp xã), sẽ tránh được tình trạng địa phương chỉ có một vài ca nhiễm nhưng phong tỏa cả đơn vị hành chính, gây ảnh hưởng lớn đến kinh tế, xã hội và đời sống người dân. "Chẳng hạn trước đây có nơi chỉ phát hiện vài F0 đã vội vàng phong tỏa cả huyện, cả xã. Đây là đánh giá nguy cơ sai, không chỉ làm ảnh hưởng tới địa phương đó mà còn cả nơi khác", ông Phu nói.

Nghị quyết nêu trên của Chính phủ có hiệu lực từ ngày 11/10. Căn cứ vào hướng dẫn của Bộ Y tế và các bộ, ngành, mỗi địa phương sẽ quyết định biện pháp hành chính phù hợp, bao gồm các quy định, hướng dẫn cụ thể về công suất, số lượng người tham gia các hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, văn hóa, văn nghệ, sự kiện tập trung đông người....

Các tỉnh, thành có thể linh hoạt áp dụng các biện pháp bổ sung cụ thể nhưng không trái với quy định của Trung ương, không gây ách tắc lưu thông hàng hóa, sản xuất kinh doanh và đi lại, sinh hoạt của nhân dân.